Σκυλλίας

Στο πιθανό μέλλον…

Πλήθος κόσμου είχε κατακλείσει τις ακτές στο Korfez, στο Degirmendere, στο Fatih και Hersek έξω από τον Ναύσταθμο του Golcuk. Οικογένειες, φίλοι, πατριώτες της Μεγάλης Τουρκίας είχαν έρθει για να δουν την έξοδο του Στόλου. Oι ετοιμασίες έγιναν γνωστές στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης μέρες πριν, αλλά το ίδιο πρωί οι ειδήσεις κατέκλεισαν τον κόσμο με εικόνες και αυτός φυσικά ανταποκρίθηκε με το παραπάνω. Ο κόσμος παθιασμένος, ενθουσιασμένος ούρλιαζε από χαρά από περηφάνια από λατρεία.

Τα πλοία με την σειρά τους σημαιοστολισμένα και με τα πληρώματα στις λευκές στολές να στέκονται από πλώρη σε πρύμη, έδειχναν την δύναμή τους καθώς έβγαιναν από στις 10 το πρωί ένα ένα στην θάλασσα της Προποντίδας. Η τελευταία λέξη της εγχώριας τεχνολογίας, φρεγάτες και κορβέτες, με γωνίες και απαλό γκρι χρώμα, μοντέρνες και στέλθ.  Οι MILGEM και οι TF2000 έδειχναν, και πραγματικά ήταν επικίνδυνα. Τα ίδια πλοία  - δεκατέσσερα σε αριθμό, 8 κορβέτες ASW και έξι φρεγάτες AAW - θα έβγαιναν το ίδιο βράδυ από τα στενά του Ελλήσποντου. Τίποτα δεν θα πήγαινε στραβά, το μόνο άγνωστο ήταν οι απώλειες του εχθρού - αν θα τολμούσε. Γιατί ο εχθρός έπρεπε να τολμήσει και πολύ μάλιστα για να τα βάλει μαζί τους με τα παλιά σκαριά του.

Η περιοχή που διεκδικούσε η Τουρκία, η περιοχή που έλεγε η κυβέρνηση ότι ήταν τουρκική όσο το Μπλε Τζαμί ήταν ελάχιστα εκτός των 6 ν.μ. της Λήμνου και εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Μικρά ελληνικά πλοία, ΠΚΒ και περιπολικά έπαιζαν το παιχνίδι της γάτας και του ποντικού δύο βδομάδες τώρα με τα μεγάλα πλοία της Τουρκικής Ακτοφυλακής. Οι δύο αυτές εβδομάδες δεν ήταν ήσυχες στο TDN – τα πληρώματα πέρασαν από όλα τα γυμνάσια και οι εξομοιωτές αναπαρήγαγαν δεκάδες σενάρια μάχης. Το ναυτικό χρειαζόταν αυτό το χρόνο για να ετοιμαστεί και η Ακτοφυλακή τους τον έδωσε απλόχερα με την συγκατάθεση της Προεδρίας. Το προηγούμενο οι άντρες ειδοποιήθηκαν στα σπίτια στα κρεβάτια τους να γυρίσουν στα πόστα τους. To πρωί, η δημόσια ανακοίνωση από τον Πρόεδρο για την κυριότητα του θαλάσσιου οικοπέδου άναψε το φιτίλι. Το TDN επίσημα ανέλαβε καθήκοντα.  Ταυτόχρονα με τον βόρειο στόλο, στον νότο η δύναμη Αιγαίου με τις ΜΕΚΟ τα OHP και τα Kilic έβγαιναν για να κλείσουν τα στενά ανάμεσα στις Κυκλάδες, να αποκόψουν τα Δωδεκάνησα και την Κύπρο, με ταχεία κίνηση «πριν πέσει η πρώτη τουφεκιά». Η ΤΗΚ με μία μοίρα F35 και 220 F16 είχε μπει και αυτή σε αγώνα ετοιμασίας και πιθανής σύγκρουσης και απογείωνε αποστολές CAP. Ο μόνος θεατής ήταν ο Τουρκικός Στρατός, δεν θα χρειαζόταν η υποστήριξή του σε μια κλασική αεροναυτική σύγκρουση. Οι Έλληνες που βρίσκονταν στο ναδίρ της ισχύος τους τα τελευταία είκοσι χρόνια, άρχισαν άμεσα τις εξόδους από τους ναυστάθμους, λεπτά μετά την τουρκική ανακοίνωση. Δεν είχαν πολλά μέσα να παρατάξουν στα 70 τουρκικά πλοία που θα έβγαιναν στο Αιγαίο και αυτά εκτός των υποβρυχίων ήταν εικοσαετίας το λιγότερο.

Ένα-ένα τα πλοία βγήκαν σε σειρά πρώτα οι MILGEM και πίσω τους οι TF2000. Τράβηξαν δυτικά με πορεία βόρεια της Προικοννήσου και από εκεί στα Στενά και την Λήμνο. Ο Ελλήσποντος φυλάσσονταν με ισχυρές δυνάμεις. Έξι υποβρύχια Τype209 και δύο νέα Τype214, σε δύο παράλληλες σειρές με 4 υ/β η καθεμία, σχημάτιζαν ένα μεγάλο ημικύκλιο. Στην επιφάνεια η ΤΗΚ είχε δύο Α/Α πυροβολαρχίες PAC-3 που μόλις είχαν μπει σε υπηρεσία, για τα αντιπλοϊκά βλήματα της Λήμνου και ίσως κάποιον τρελό στα παλιά Μirage-2000. Τα τουρκικά πλοία με την σιγουριά της ασφάλειας των στενών προχωρούσαν δυτικά με την οικονομική ταχύτητα των 22 κόμβων.  Η Ακτοφυλακή τους είχε ανοίξει διάδρομο παραπέμποντας την πυκνή θαλάσσια κίνηση στα βόρεια και νότια παράλια αντίστοιχα, για να υπάρχει απόσταση μεταξύ πολιτικών και των πολεμικών πλοίων.

Το Παναμέζικης Σημαίας "Sea Serpent" ήταν ένα 25χρονο άδειο γκαζάδικο LNG. Είχε αλλάξει πορεία προς την Ευρωπαϊκή ακτή για να περάσουν νότια τα Πολεμικά και είχε δέσει με τις  διαταγές της Τουρκικής Ακτοφυλακής έξω από το  Silivri. Το πλήρωμα δεν είχε οπτική επαφή με τα πολεμικά. Ο πλοίαρχος στην γέφυρα κοίταγε την εικόνα στο ραντάρ - η οθόνη έδειχνε ίχνη μεγέθους ψαρόβαρκας στην απόσταση των 15 μιλίων. Περίμενε μέχρι η τελευταία TF2000 να περάσει ακριβώς νότια, όταν έπιασε το δορυφορικό τηλέφωνο δίπλα στην θέση του. Χρησιμοποιώντας ένα αποθηκευμένο νούμερο στην μνήμη κάλεσε τον αριθμό. Από την άλλη άκρη του κόσμου μια γυναικεία φωνή του απάντησε ευχάριστα και στον προώθησε στον αρχικαπετάνιο της ναυτιλιακής εταιρίας. Το ενημέρωσε για την γρήγορη όπως πίστευε επαναφορά στο δρομολόγιο. Θα έφτανε στην Beregovaya στην ακριβώς στην ώρα του, ίσως και με μικρή καθυστέρηση, αντάλλαξε 2-3 βωμολοχίες με τον παλιό του φίλο, τον αποκάλεσε Δραγούμη και έκλεισε. Όπως όλοι οι πλοίαρχοι παγκοσμίως πολεμούσε τον χρόνο.  Ο συγκεκριμένος πολεμούσε και κάτι άλλο. Ο παλιός του φίλος δεν ήταν γνωστός από την Σχολή Εμποροπλοιάρχων στην Πρέβεζα ή την Μηχανιώνα αλλά από την Σχολή Ναυτικών Δοκίμων στο Χατζηκυριάκιο. Συνταξιούχοι και οι δύο είχαν μπει εθελοντικά στο πρόγραμμα ενίσχυσης του ΠΝ. Ο ένας έλεγχε την κίνηση μέσα από μια εταιρεία-βιτρίνα 6 πλοίων φορτηγών και γκαζάδικων με αρκετή αληθοφάνεια ώστε τα κέρδη από τις μεταφορές να καλύπτουν με το παραπάνω το μπάτζετ της επιχείρησης. Ο άλλος ήταν κυβερνήτης στο ένα και τοπικός διοικητής της σημαντικότερης αποστολής του Κλάδου Πληροφοριών του Γενικού Επιτελείου Εθνικής Άμυνας. Όπλο του δεν ήταν μια κομψή φρεγάτα αλλά το ίδιο το γκαζάδικο ένα τετράγωνο πράγμα η ομορφιά του οποίου είχε ανταλλαγεί με την δυνατότητα μέγιστου φορτίου στους 35,000 τόνους εκτόπισμα. Το πλοίο είχε μετασκευαστεί στα ναυπηγεία της Hyundai Mipo Dockyard με τροποποιημένο το πρώτο από τα τέσσερα διαμερίσματα, λίγο μπροστά από την υπερκατασκευή που κοιμόταν και ζούσε το ολιγομελές πλήρωμα. Οι Κορεάτες ήταν στα πρόθυρα να χάσουν και τα τελευταία πλοία  στα ναυπηγεία της Κίνας και τέλειωσαν γρήγορα και χωρίς ερωτήσεις. Νοτιοδυτικά των Αντικυθήρων το πρώτο του φορτίο είχε μπει με την βοήθεια του παλιού αρματαγωγού Σάμος μακριά από αδιάκριτα βλέμματα. Εκεί είχε μείνει βαθιά στο πρώτο διαμέρισμα τρεισήμισι χρόνια δίπλα στο υγροποιημένο μεθάνιο που πηγαινοέφερνε το καράβι από την Ρωσία στην Ρεβυθούσα. Η κρίση βρήκε τα 4 LNG σε διάφορες φάσεις, 2 σε σταθμούς ένα για επισκευές και ένα στα ναυπηγεία Ελευσίνας για επισκευές. Το Sea Serpent ήταν μόνο του με το βάρος της αποστολής στο πλήρωμά του, και στην ΔΥΚ.

Η Διοίκηση Υποβρυχίων Καταστροφών είχε αλλάξει χαρακτήρα με την αλλαγή του δόγματος αρχές της δεκαετίας και από τμήματα ταχείας αντίδρασης είχε γίνει τμήμα επιχειρήσεων εθνικού συμφέροντος στα χέρια του Κλάδου Πληροφοριών. Είχε διπλασιάσει δύναμη, είχε αγοράσει υλικά και είχε εκπαιδευτεί για μια σειρά αποστολών που περιελάμβαναν εχθρικές ακτές και ενδοχώρα όλων των γειτονικών χωρών. Η Ομάδα 4 ήταν η ομάδα που επιλέχθηκε αρχικά για την συγκεκριμένη αποστολή καθώς έχασε την αρχική αποστολή ναρκαλιείας στο διακλαδικό ΤΕΝΞΗΘ. Ο Κλάδος Πληροφοριών είχε υποκλέψει το σήμα κλήσης των πληρωμάτων στους ναυστάθμους και ο ίδιος εξέπεμψε το δικό του. Η ΔΥΚ απάντησε.  Με το πλοίο να έχει ήδη αποπλεύσει, οι άντρες πρόλαβαν το πλοίο με μια πτήση με C27 στον Αγ. Ευστράτιο και από εκεί με CB90 καβάλησαν τις πλαϊνές ανεμόσκαλες για τα διαμερίσματά του. Μονάδες του Λιμενικού επανέλαβαν σε μια ντουζίνα άλλα πλοία την ίδια διαδικασία δήθεν ελέγχου για να μην κινήσουν υποψίες. Η ομάδα της ΟΥΚ 4 δεν επέστρεψε πίσω αλλά κατέβηκε στα αμπάρια του πρώτου διαμερίσματος από μια πόρτα ασφαλείας στο μηχανοστάσιο. Εκεί επιθεώρησε και έλεγξε το αποθηκευμένο υλικό. Με ικανοποιημένο τον διοικητής της, ασφάλισαν τα πάντα και ανέβηκαν τις πρώτες μεταμεσονύχτιες ώρες πάνω στα διαμερίσματα για φαγητό και ύπνο. Ήθελαν ενέργεια όσο κανείς άλλος. Όταν το Sea Serpent μπήκαν σ τα – ανοιχτά ακόμα -  στενά ο πλοίαρχος τους ξύπνησε και τους ενημέρωσε για την ανακοίνωση και την ελληνική δυναμική απάντηση. Η αποστολή τους είχε εγκριθεί από τον ίδιο τον Αρχηγό. Οι άντρες άρχισαν να ετοιμάζονται. Άρχισαν να ντύνονται. Εσωτερικά τα θερμομονωτικά εσώρουχα, πάνω τους οι στολές κατάδυσης, πάνω σε αυτές τα γιλέκα με τον προσωπικό εξοπλισμό. Όταν τέλειωσαν, ξάπλωσαν στις κουκέτες και περίμεναν. Άλλοι διάβαζαν, άλλοι έβλεπαν ταινίες άλλοι κλείστηκαν στον κόσμο τους και άλλοι ξαναέκλεισαν τα μάτια. Βόρεια της Προικοννήσου, ειδοποιήθηκαν και κατέβηκαν πάλι στο αμπάρι. Στο εσωτερικού αυτού βρίσκονταν τα υλικά τους. Οι μπουκάλες οξυγόνου κλειστού κυκλώματος, τυφέκια HK MP7, και σε μια σειρά είκοσι οχήματα τύπου ‘Σκυλλίας’ εις μνήμη του πρώτου δύτη μάχης. Τα οχήματα ήταν ογκώδη με εκτόπισμα 1,5 τόνου.  Όχι κάτι ιδιαίτερο τεχνολογικά. Μετασκευές των ιταλικών Μαγιάλε του ΒΠΠ με δεξαμενές οξυγόνου για το πλήρωμα που τα καβάλαγε. Η μόνη βασικά προσθήκη τεχνολογικά ήταν μια μικρή κονσόλα με ηλεκτρονικά για τον δεύτερο άντρα. Δεν ήταν καθεαυτό υποβρύχια, είχαν μικρή ικανότητα κατάδυσης μόλις 100 πόδια. Οτιδήποτε πάνω τους ήταν φτιαγμένο για να δώσει στα σκάφη αρκετή μεταφορική ικανότητα. Δύο – δύο οι σαράντα άντρες καβάλησαν τα οχήματα και έδωσαν σήμα στο μηχανοστάσιο. Με σήμα του τελευταίου το αμπάρι άρχισε να γεμίζει νερό ώσπου έφτασε σε ύψος την εξωτερική στάθμη. Οι άντρες έβαλαν μπροστά τις μηχανές και τα οχήματα ξεκόλλησαν από τον πάτο. Στο κεντρικό σημείο του διαμερίσματος ο πάτος άνοιξε όταν δύο μεταλλικές πλάκες σύρθηκαν στα πλαϊνά. Ένα ένα τα οχήματα με έφτασαν πάνω από την οπή και δύο ανα συγκεκριμένο χρόνο βούτηξαν «μέσα» με πλήρη ώση και με γεμάτες τις δεξαμενές έρματος για να αποφύγουν τις δύο έλικες του πλοίου. Στα 80 πόδια βάθος ανέβηκαν στα 30 πόδια και σταθεροποιήθηκαν στο σημείο. Ενάμιση μίλι ανα ζεύγος όλα εκτός μέχρι το σήμα της Τουρκικής Ακτοφυλακής και την αναγκαστική αλλαγή πορείας. Δεκαπέντε μίλια από το τέλος μέχρι την αρχή,  με πρώτο ανατολικά το σκάφος του διοικητή. Εκεί περίμεναν 14 κύρια πλοία μάχης, ανα τέσσερις άνθρωποι σε οπτική επαφή, απόλυτη ησυχία και με το βάθος κάτω τους στα τουλάχιστον μέτρα. Ο δεύτερος ανα όχημα έβγαλε από πίσω του μια μπλε σημαδούρα μεγέθους παλάμης με ενσωματωμένη κεραία και την άφησε να ανέβει στην επιφάνεια σέρνοντας κάτω της ένα ίδιου χρώματος καλώδιο. Το συνέδεσε στην κονσόλα του και περίμενε σήμα.

Ήταν απόγευμα και το φως στα μέσα Ιουνίου ήταν αρκετό για τα πληρώματα της γέφυρας της πρώτης TF2000 να διακρίνουν την Προικόννησο στο βάθος. Δεν είχαν άγχος για την αποστολή τους, πώς θα μπορούσαν άλλοτε όταν έπλεαν σε τέτοιο τεχνολογικό θαύμα. Στο κέντρο διευθύνσεως μάχης πίσω και κάτω από την γέφυρα ο κυβερνήτης έκανε ασκήσεις-εξομοιώσεις με τους άντρες των α/α. Πλάι τους σε άλλη κονσόλα ο χειριστής του σονάρ και ο χειριστής του ραντάρ αντάλλαζαν απόψεις για τον κενό διάδρομο σε αέρα και θάλασσα μπροστά τους, μακάρι να τον είχαν κάθε φορά, θα κέρδιζαν 2 ώρες στα σπίτια τους. Πίσω και μπροστά τα άλλα πλοία φαίνονταν στις δύο οθόνες χάρις ενός εγχώριου συστήματος IFF. Μια γραμμή μπροστά έδειχνε με κατεύθυνση και μήκος την πορεία. Οι γραμμές σχεδόν έφτιαχναν μια ίσια γραμμή από την Προικόννησο μέχρι  το Hersek. Κάθε τουρκικό πλοίο πλοίο είχε απόσταση ενός μιλίου, ήθελαν να είναι κοντά, ώστε όταν βγουν απο τα στενά να έχουν αλληλοκαληπτόμενους τομείς ραντάρ και α/α προστασίας. Στις οθόνες αυτό συμβολιζόταν με κύκλους γύρω από κάθε σήμα, ο ένας μέσα σε άλλον δίπλα, με μέγεθος ανάλογα την απόσταση πρόσκτησης των συστημάτων του έρευνας αέρα(με κόκκινο χρώμα) ή θάλασσας (με μπλε).

Ο αρχικαπετάνιος στον Παναμά έκλεισε το τηλέφωνο.  Ο Ιωάννης Δραγούμης είχε αρχικά ΙΔ, ο αριθμός 14 στο ελληνικό αλφάβητο. Το πλοίο θα έφτανε ακριβώς άρα ήξερε και πότε και από πού περνούσε το πρώτο. Άνοιξε ένα βιβλίο και άρχισε να γράφει κωδικούς σε ένα χαρτί ανάλογους διεθνών πτήσεων. Έπιασε ξανά το τηλέφωνο και κάλεσε το σπίτι του στον Αστακό. Μετά την καθιερωμένη κουβέντα με την γυναίκα τους της είπε ότι θα πάει να τους δει, σε συγκεκριμένη ημερομηνία και με συγκεκριμένη πτήση και το έκλεισε. Η τηλεφωνική κλήση καταγράφηκε από τον Κλάδου Πληροφοριών και ένας υπολογιστής μετέφερε το σήμα στον Κλάδο Επιχειρήσεων. Οι ναύαρχοι, οι στρατηγοί και οι πτέραρχοι κοιτούσαν στην κεντρική οθόνη στο έβδομο υπόγειο επιχειρήσεων στο αρχηγείο της Λάρισας την κατάσταση να εξελίσσεται στον ηλεκτρονικό χάρτη στην κεντρική οθόνη.  Ο Αρχηγός Στόλου πήρε το μήνυμα και έδωσε διαταγή αποστολής άλλου στον Αρχιλοχία που το έφερε. Γύρισε και κοίταξε τους συναδέλφους του, οι οποίοι είχαν στρέψει την προσοχή τους στο πρόσωπο του, «Ξεκινάμε» τους είπε.

Το σήμα από τον δορυφόρο λήφθηκε από τις κεραίες των «σκύλων» όπως φώναζαν χαϊδευτικά τα οχήματά τους οι άντρες της ΔΥΚ, δίνοντας στοιχεία για το επερχόμενο κομβόι. Αλλαγές κατεύθυνσης δεν χρειάστηκαν ούτε αλλαγές διαταγών, όλα πήγαιναν ρολόι. Η πρώτη MILGEM πέρασε το πρώτο σκάφος του Πλωτάρχη μόλις 500 μέτρα βορειότερα. Την άκουσε τόσο δυνατά όσο ένα μπλέντερ δίπλα στα αυτιά του – χαμογέλασε όσο του επέτρεπε το επιστόμιο στα χείλια.  Πίσω της θα έφταναν και τα άλλα πλοία. Περίμενε τον αρχικελευστή πίσω του να του δώσει σήμα για την σειρά τους.

Περίμεναν. Η πρώτη MILGEM πέρασε το τελευταίο σκάφος. Δεν ήταν στόχος οι κορβέτες αλλά οι φρεγάτες . Τέσσερις κορβέτες θα γλίτωναν. Ο Πλωτάρχης άρχισε να μετρά αντίστροφα στο πέμπτο πλοίο: 10 η πέμπτη MILGEM, 9, 8, 7, 6 η πρώτη TF 2000, 5, 4, 3, 2,  και ερχόταν το 1 ο προσωπικός του στόχος: η τελευταία σε σειρά φρεγάτα. Έστριψε με το χειριστήρια το σκάφος του προς το σημείο που θα διέσχιζε σε λίγο το πλοίο. Ήταν μούσκεμα στον ιδρώτα, νερό εντός και εκτός της στολής του. Ο Σκυλλίας του είχε λιγότερο απο 800 μέτρα απόσταση απο την φρεγάτα όταν ο Πλωτάρχης έδωσε σήμα στον Αρχικελευστή πίσω του. Ο συγκυβερνήτης έστειλε ένα σήμα στα άλλα σκάφη μέσω της κεραίας στην επιφάνεια. Ο κυβερνήτης άνοιξε την δεξαμενή έρματος στο νερό το οποίο μπαίνοντας στο σκάφος ταυτόχρονα το βύθιζε.

 Το ζεύγος 20 μέτρα μακριά πήρε το σήμα και ακολούθησε το παράδειγμα – ο Πλωτάρχης τους έβλεπε θολά να κατεβαίνουν μαζί του.  40 πόδια, 50 πόδια, 60 πόδια, 70 πόδια, 80 πόδια - το επιθυμητό βάθος. Ο κυβερνήτης όπλισε με ένα διακόπτη και πάτησε το κουμπί εξαπόλυσης. Από το κάτω μέρος του σκάφους έπεσε μια τορπίλη SUT, μάλλον μια μισή τορπίλη SUT κομμένη περίπου στην μέση. Οι 3129 λίβρες της βασικής έκδοσης δεν χρειάζονταν σε αυτή την αποστολή, δεν θα είχαν 6 μίλια απόσταση ως το στόχο με την μέγιστη ταχύτητα των 35 κόμβων. Όταν οι τορπίλες αποσύρθηκαν από υπηρεσία, η ΔΥΚ τις κράτησε και της πείραξε κατά το δοκούν. Είχαν φτάσει τις 1000 λίβρες βάρος, 572 η εκρηκτική κεφαλή και εμβέλεια ένα μόλις μίλι. Η τορπίλη πέφτοντας απάλλαξε το σκάφος απο το φορτίο του εκτινάσσοντας το σαν μπαλόνι στα 10 πόδια πριν ο κυβερνήτης του με επιδέξιους χειρισμούς, γέμισμα και άδειασμα ξανά της δεξαμενής, και ρίψη έρματος, το κρατήσει πριν πιάσει επιφάνεια. Ήταν το πιο δύσκολο κομμάτι μετά την έξοδο από το πλοίο.  Στις ασκήσεις όλο και κάποιος έπιανε επιφάνεια,  για να περάσει την υπόλοιπη εβδομάδα τρέχοντας – ο Πλωτάρχης δεν ήξερε αν κάποιο από τα είκοσι σκάφη θα έβγαινε έξω. Ήταν σίγουρος θάνατος για όλη την ομάδα και όχι μόνο το ζευγάρι των δυτών – θα ήξεραν πώς να τους βρουν. Ηρέμησε και αφουγκράστηκε. Άκουσε τον ηλεκτροκινητήρα της SUT να πιάνει την μέγιστη ταχύτητα των ουρλιάζοντας μέσα στο νερό, και δευτερόλεπτα μετά έναν δεύτερο  ηλεκτροκινητήρα (του διπλανού σκύλου) να αναπτύσσει και αυτός ταχύτητα. Δεν είχε χρόνο να «δει» το θέαμα. Επτακόσια μέτρα απο την τουρκική φρεγάτα έστριψε το σκάφος του βόρεια - είχε λιγότερα απο 10 μίλια εμβέλεια, αν ζούσε τα επόμενα λεπτά, για να φτάσει όσο πιο κοντά στην ακτή της Ανατολικής Θράκης και έβαλε μπρός. Όλοι ήξεραν τουρκικά και έφεραν μαζί τους ρούχα, παπούτσια και χαρτιά δεμένα στο σκάφος. Ο ιδρώτας του έρεε κυριολεκτικά μέσα στην στολή, στο μέτωπό του, το έμπαινε στα μάτια. Έπιασε τον εαυτό του να μαζεύει σε όγκο, να κουρνιάζει. Περίμενε πίσω του το «ΜΠΑΜ».

Το πλήρωμα της γέφυρας της τελευταίας TF2000 πήρε το πρώτο σήμα κίνδυνου απο το κέντρο μάχης όταν η τορπίλη έπιασε ταχύτητα κάτω από τον Σκυλλία του Πλωτάρχη. Βρισκόταν στα 650 μέτρα. Ο Αξιωματικός Γέφυρας έδωσε διαταγές ελιγμού δεξιά με μέγιστη ταχύτητα και ο Κυβερνήτης από το ΚΔΜ εντολές για εκτόξευση αντιμέτρων στο νερό. Το σονάρ του πλοίου χτύπαγε κυριολεκτικά το βυθό , η SUT ήταν όπλο των ελληνικών υποβρυχίων. Η Προποντίδα είχε βάθος 3,500 πόδια στα νότια. Πώς και δεν την άκουσαν πιο πριν; Έδωσε διαταγές για να διαβιβάσουν την κατάσταση και περίμενε. Τα άλλα πλοία δεν άκουσαν το σήμα, είχαν τα δικά τους προβλήματα.

Το πρώτο μπαμ δεν ήταν δυνατό - άλλο πλοίο πιο μακριά με κοντύτερα ένα Σκυλλία σε αυτό. Ακολούθησαν και άλλοι ήχοι. Πόσα δευτερόλεπτα ακόμα; Ο Πλωτάρχης άκουγε μόνο – είχε ξεχάσει να μετρήσει δευτερόλεπτα. Ο χρόνος περνούσε αργά σε κάθε μέτρο που έκανε το σκάφος του. Η SUT δεν άκουσε τα αντίμετρα δίπλα της. Το ενεργητικό της σονάρ είχε πιάσει ένα στόχο τεσσάρων χιλιάδων τόννων ακριβώς μπροστά της. Ακούμπησε τα ύφαλα του πλοίου και μπήκε μισό μέτρο μέσα πριν εκραγεί.

Ο ήχος ήταν εκκωφαντικός. Ο δεύτερος του φάνηκε πιο μακρινός - τα αυτιά του είχαν τραυματιστεί από τον πρώτο, το αριστερό τύμπανο έσπασε, στο δεξί ο τυμπανικός υμένας άντεξε ελάχιστα. Καμία εκπαίδευση δεν τον είχε ετοιμάσει γι αυτό – ήξερε δεν θα άκουγε ποτέ ξανά το ίδιο, μόνο σκιές. Τα ωστικά κύματα τον έφτασαν δευτερόλεπτα μετά τον ήχο της δεύτερης έκρηξης. Ο συνδυασμός τους με την βλάβη στα αυτιά, τον ζάλισε και έχασε τον έλεγχο. Το σκάφος του έκανε κύκλους πριν ο Αρχικελευστής πίσω τον ταρακουνήσει. Έφερε το σκάφος πάλι βόρεια με αρκετή δυσκολία. Το ζεύγος είχε πλησιάσει και έπιασε αριστερά του στα δέκα μέτρα. Απόκοσμοι ήχοι ακούγονταν – μπορεί μακριά μπορεί δίπλα τους δεν ήξερε. Κλάμα των μετάλλων που σήμαινε μόνο ένα πράγμα: ναυάγια.

Η Διοίκηση του TDK δεν ανέμενε επιχειρήσεις για τις επόμενες 6 ώρες. Άλλοι Ναύαρχοι ξεκουράζονταν, άλλοι με τους επιτελείς τους έκαναν πρόβα σε εξομοιωτές τα σχέδια τους. Η πρώτη κλήση ήταν από την τρίτη TF2000 με αναφορά ότι το πλοίο μπροστά της είχε χτυπηθεί από επίθεση υποβρυχίου και έβγαζε πυκνούς καπνούς. Σήματα ανταλλάχθηκαν απο και προς τον Στόλο τα επόμενα δευτερόλεπτα μέχρι που σταμάτησαν τελείως. Οι 20 τορπίλες που έφυγαν απο τα σκάφη χτύπησαν ακριβώς δέκα πλοία. Οι δύο SUT ανα σκάφος ήταν αρκετές για να βυθίσουν τις TF2000 σε χρόνο δευτερολέπτων. Μια κατάφερε με κομμένο το πλωριαίο μέρος να επιπλεύσει περίπου μισή ώρα μέχρι να κατεβάσει με μια υποτυπώδη τάξη το πλήρωμα στα βαρελάκια που έπλεαν στην θάλασσα. Οι MILGEM ανατινάχτηκαν στον αέρα από την πρώτη τορπίλη, ίσως κάποια χρειάστηκε και δεύτερη. – δεν έμεινε κάποιος ζωντανός για να πει. Κανένα αντίμετρο δεν δούλεψε, κανένας αμυνόμενος δεν πρόλαβε να κάνει κάτι.

Οι 4 MILGEM που βρίσκονταν δυτικά της Προικονήσου ζήτησαν διαταγές. Οι κυβερνήτες του ήταν σε σοκ αλλά τα πλοία ήταν ανθυποβρυχιακά. Οι Ναύαρχοι κοντοστάθηκαν. Πόσες τορπίλες για δέκα πλοία; Από πόσα Τ214; Πότε μπήκαν με ποιο τρόπο και πώς; Τους είπαν να προστατευόσουν τον Ελλήσποντο και να κλείσουν οποιαδήποτε οδό διαφυγής. Θα τους έστελναν α/φ ναυτικής συνεργασίας. Από πάνω, πολλούς ορόφους στην επιφάνεια ο κύριος ναύσταθμος ήταν χωρίς πλοία εκτός 2 παλιών ναρκαλιευτικών. Τα έστειλαν στην είσοδο του κόλπου για μπλόφα, και έδωσαν διαταγή στα Α/Α να προσέχουν για Harpoon. Λοιπά ελικόπτερα και πολιτικά πλοία, ότι βρισκόταν στην Προποντίδα, πήρε διαταγή έρευνας και διάσωσης μαζί και το Sea Serpent.  Δεν ήξεραν τί τους είχε χτυπήσει. Ήξεραν  μόνο το μέγεθος την καταστροφής. Τα πλοία του νότου δεν θα ήταν αρκετά. Οι έλληνες δεν τους άφησαν να ηρεμήσουν: λίγα λεπτά μετά, πλοία ανάμεσα στα Δωδεκάνησα θα άρχιζαν να αναφέρουν πλήγματα και αβαρίες, όσα φυσικά πρόλαβαν.

Το πλήθος του κόσμου ξαναμαζεύτηκε το ίδιο βράδυ στα ίδια σημεία που ήταν το πρωί. Τα ουρλιαχτά αυτή την φορά δεν ήταν από χαρά, αλλά απο πόνο.

Ο Πλωτάρχης έπιασε ακτή τα χαράματα ύστερα απο 18 ώρες στο νερό. Είχε κολυμπήσει αρκετά χιλιόμετρα –δεν ήξερε πόσα. Τα τελευταία μέτρα ήταν τα δυσκολότερα της ζωής του. Ελάχιστα από το δεξί αυτί άκουσε τον Αρχικελευστή πίσω του να τον καλεί.  Έβγαλε την στολή και φόρεσε τα πολιτικά ρούχα από τον σάκο που είχε δεμένο στο πόδι. Ό Αρχικελευστής τον περίμενε να ντυθεί και με το τυφέκιο τον κάλυπτε. Τότε βρήκαν από το νερό οι δύο άντρες από το ζευγάρι των σκαφών τους. Ο ένας είχε μια πληγή στον ώμο – θραύσμα από την έκρηξη. Σε ένα κύκλο αντάλλαξαν κουβέντες. Οι τρεις νεαροί ήταν χαρούμενοι με τεράστια χαμόγελο στα πρόσωπά τους - αυτός όχι, όχι ακόμα τουλάχιστον, είχε παιδιά και έπρεπε να γυρίσει πίσω. Τράβηξαν βόρεια, έπρεπε να κλέψουν το πρώτο διαθέσιμο αυτοκίνητο και να πιάσουν εντός της μέρας τα βουλγαρικά σύνορα πριν κλείσουν, πριν καταλάβουν ποιος και τί τους χτύπησε. Ο ήλιος ανέτειλε από την μεριά της παλιάς πρωτεύουσας - σίγουρα ένας καλός οιωνός - και η τύχη ευνοούσε τους τολμηρούς. Οι άντρες τράβηξαν μπροστά.

Η σύγκρουση των Δικεφάλων

H Βόρειος Ήπειρος (BH) αποτελεί περιοχή της Ηπείρου η οποία δόθηκε στο Αλβανικό κράτος επι της δημιουργίας αυτού το 1913. Οι Έλληνες της περιοχής μετοίκησαν μαζικά στην Ελλάδα με την πτώση του Κομουνιστικού καθεστώτος στις αρχές της δεκαετίας του 90 αφήνοντας λιγότερους από 60,000 κατοίκους πίσω. Η κοινότητα των Βορειοηπειρωτών στην Ελλάδα έφτασε να αριθμεί τους 250,000 το 2010, πλήρως ενσωματωμένη στην Ελλαδική κοινωνία. Ένα εκ των πολιτικών κομμάτων της Ελλάδας, ακροδεξιών απόψεων και λαϊκιστικών ψηφοθηρικών πρακτικών αποφάσισε να τους εκμεταλλευτεί εκλογικά για την μελλοντική επιβίωσή του. Η πρόταση που έγινε από κάποια μέλη προς τον αρχηγό του κόμματος ήταν ασφαλέστερη επικοινωνιακά από ακραίες απόψεις περί Τουρκίας άλλου ακροδεξιού κόμματος που ανταγωνιζόταν το ίδιο κοινό (κανείς τους δεν ξεχνούσε το φιάσκο των Ιμίων), και είχε και μελλοντικά οφέλη: Η περιουσία των Ελλήνων της ΒΗ θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί στα πρότυπα της αντίστοιχης τουρκικής προσπάθειας στην Θράκη με τραπεζικά δάνεια. Η προσπάθεια αυτή ήταν το πρότυπο εφαρμογής σε μια σειρά από κινήσεις που έγιναν μέσα στο 2015 όταν το κόμμα βρέθηκε τυχοδιωκτικά στην κυβέρνηση της Ελλάδας. Εντατικά μέσω οπαδών του κόμματος στην Εκκλησία, στο Προξενείο και σε επιχειρήσεις στην Αλβανία, οργανώθηκε μια επιτροπή διάφορη από το μειονοτικό πολιτικό ελληνόφωνο κόμμα της Ομόνοιας, η Επιτροπή Αναγνώρισης ΒΗ (ΕΑΒΗ). Τα Χριστούγεννα του 2015 η επιτροπή γιόρτασε στην Κλεισούρα την δημιουργία επίσημων γραφείων, μαζί με παραρτήματα σε Ιωάννινα και Αθήνα και άρχισε να ετοιμάζεται για διπλωματικό αγώνα κατά των Αλβανικών αρχών.

Η Αλβανία λόγω του παρελθόντος της είχε γιγάντια και άκρως λειτουργική υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας. Η τελευταία ανέφερε τα γεγονότα στον προϊστάμενο Υπουργό και αυτός με την σειρά του στην επιτροπή Εσωτερικής Ασφάλειας του Αλβανικού Κοινοβουλίου. Ο Αλβανός Πρωθυπουργός είχε εκλεγεί με εθνικιστικά συνθήματα όπως όλες οι κυβερνήσεις μετά τον πόλεμου του Κοσόβου. Στην Ελληνική παρέμβαση βρήκε ο ίδιος με την σειρά του την λύση παραμονής του στην εξουσία. Αποφάσισε να δράσει δυναμικά γνωρίζοντας εμπειρικά ότι η Ελλάδα δεν θα εμπλεκόταν, κάτι που δεν έκανε στις καλές στιγμές της, πόσο μάλλον όταν βρισκόταν υπό καθεστώς οικονομικής παρακμής και ανάγκης εξωτερικής παρακολούθησης από το 2008. Αρχές Ιανουαρίου η Αλβανική Αστυνομία έκλεισε τα γραφεία της οργάνωσης στην ΒΗ (είχε ανοιχτεί και ένα στους Αγίους Σαράντα), συλλαμβάνοντας τα 12 κύρια μέλη με την κατηγορία της προδοσίας. Και άλλα μέλη συλλήφθηκαν τις επόμενες μέρες μαζί και οι Έλληνες πολίτες που βοήθησαν το στήσιμο της επιτροπής. Τα στοιχεία ήταν ξεκάθαρα και οι μετέχοντες αντιμετώπιζαν πολυετείς ποινές φυλάκισης. Ταυτόχρονα με την διάλυση της ΕΑΒΗ η Αλβανία προχώρησε και σε διάλυση τμημάτων της Ομόνοιας, με τον ίδιο τρόπο, και όπου θεωρούσε ότι βοηθούσε τόσο τα εθνικά αλλά και τα ατομικά συμφέροντα αρκετών Αλβανών σε υψηλές θέσεις: η περιουσία αρκετών στελεχών της Ομόνοιας βρισκόταν επι ακτών σε τουριστικές περιοχές και η αγορά αυτών μετά από κατασχέσεις και πλειστηριασμούς ελεγχόταν από τους τοπικούς παράγοντες και την ίδια την Αστυνομία προσφέροντας έναν εύκολο τρόπο παράνομου πλουτισμού.

Η διάλυση της ΕΑΒΗ και μέρους της Ομόνοιας αναστάτωσε την ελληνική κοινότητα ,αλλά τέτοια περιστατικά αντιμετώπιζαν καθημερινά και για μικρότερα θέματα στο σκληρό Αλβανικό καθεστώς οι ντόπιοι. Η σύλληψη όμως Ελλήνων πολιτών και μάλιστα αξιωματούχων έγινε γνωστή αμέσως στα Ελληνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης (ΜΜΜ). Δημοσιογράφοι ανακάλυψαν την εμπλοκή της συγκυβέρνησης και ζητούσαν την παραίτηση του αρχηγού του κόμματος και νυν Υπουργού Άμυνας. Ο τελευταίος αποφάσισε να παίξει το ρόλο του Ήρωα-Προστάτη των ΒΗ τους οποίους «η Ελληνική πολιτεία τους έχει εγκαταλείψει για εκατό ολόκληρα χρόνια» κόπου μόνο ίδιος ενδιαφερόταν. Το παιχνίδι πέτυχε με τις δημοσκοπήσεις να δίνουν άνοδο στα ποσοστά του κόμματος που είχαν πέσει, κάτω του απαραίτητου για την είσοδο στην Βουλή 3%, σε διψήφιο αριθμό με ανοδικές τάσεις και πολύ πάνω του άλλου ακροδεξιού κόμματος. Τα άλλα κόμματα φυσικά δεν έμειναν θεατές - ψήφους δεν χάριζε κανείς, αλλά το Κυβερνητικό πολιτικό κόμμα ξεπέρασε τους πάντες. Από μια πλευρά δεν είχε άλλες επιλογές με ελάχιστο ορίζοντα παραμονής στην Κυβέρνηση ύστερα από μια κάκιστη διοίκηση. Από την άλλη είχαν βγει σταδιακά αρκετά, οικονομικά και μη, σκάνδαλα τα οποία τους είχαν τρομάξει για την ύστερη εποχή της μη ασυλίας. Αγκάλιασαν το θέμα με θέρμη και σε τρεις μήνες το έκαναν κύρια ατζέντα τους. Τα ανεύθυνα Ελληνικά ΜΜΜ κυνηγοί της διαφήμισης και της πώλησης φύλων ακολούθησαν, και μαζί άβουλο το πλήθος.

Στις 20 Απριλίου το 2016 ο Πρωθυπουργός της Ελλάδας ενέκρινε επίσημες επαφές μεταξύ της Ελληνικής κυβέρνησης και της ΕΑΒΗ, υπογράφοντας, μεταξύ των ελαχίστων μη συλληφθέντων μελών και αυτού, επίσημο έγγραφο αναγνώρισης και συνεργασίας. Οι θέσεις της ΕΑΒΗ αναγνωρίστηκαν πλήρως και υιοθετήθηκαν από την Βουλή με ψήφισμα στις 20 του ίδιου μήνα. Στις 23 κλήθηκε το Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ από κάλεσμα της Αλβανίας και υπο παραλήρημα του Αλβανού Πρωθυπουργού (συναγωνιζόμενος τον Έλληνα ΥΠΑΜ σε θεατρικό ταλέντο στις δημόσιες ομιλίες του) ότι η χώρα του βρισκόταν υπο επίθεση. Τα μέλη ανακοίνωσαν ότι η Ελληνική Δημοκρατία θα πρέπει να παραμείνει στο status quo και να αφήσει οποιαδήποτε αλυτρωτική θέση στο παρελθόν. Ο Έλληνας Πρέσβης στον ΟΗΕ διαμαρτυρήθηκε για την αδιαφορία του Συμβουλίου ως προς το Σύμφωνο της Κέρκυρας και την μοίρα των Ελλήνων της χώρας κάτι εμφανές σε όλους.





Εικόνα - Ιταλικά μαχητικά Typhoon περιπολούν πάνω απο την Αλβανία


Στις 26 Απριλίου ένα Μη Επανδρωμένο Αεροσκάφος(ΜΕΑ) καταρρίφθηκε άνω της ΒΗ από μαχητικό της Ελληνικής ΠΑ, η οποία κατά Νατοϊκές πρακτικές είχε τον έλεγχο της Αεράμυνας της περιοχής. Η Ελλάδα δήλωσε ότι δεν είχε ειδοποιηθεί για την πτήση ούτε την ταυτότητα του μέσου, και είχε ευθύνη προς την Αλβανία και την Συμμαχία να το καταστρέψει. Η Αλβανία δήλωσε ότι το ΜΕΑ ήταν φανερό ότι άνηκε σε αυτήν, από την στιγμή της απογείωσης από αεροδρόμιο της περιοχής των Τιράνων, και ότι η Ελλάδα κατέρριψε αυτό σκοπίμως. Το ΝΑΤΟ έκανε δηλώσεις μέσω του Γ.Γ του ΝΑΤΟ, ότι η Ελλάδα δεν θα έχει τον έλεγχο της Αεράμυνας της περιοχής πια, αλλά η Ιταλία με σκοπό την αποσυμφόρηση της κατάστασης. Η τελευταία ανέλαβε τα νέα καθήκοντα αυθημερόν με μαχητικά Typhoon. Υπο την κάλυψη αυτών η Αλβανία ξεκίνησε την αποστολές αναγνώρισης στην ΒΗ. Η Τουρκία βοήθησε με αποστολή 6 ΜΕΑ εγχώριας κατασκευής. Η Ελλάδα είδε την Αλβανική προσπάθεια ως ήταν: συλλογή πληροφοριών. Με δικά της μέσα παρακολούθησε τις κινήσεις σε αέρα και έδαφος όποτε και ανακοίνωσε μέσα του Μαΐου ότι η Αλβανία συγκεντρώνει 1500 στρατιώτες στις επαρχίες κοντά στην ΒΗ «για την πλήρη υποταγή της περιοχής». Η συγκέντρωση αυτή δεν επιβεβαιώθηκε από το ΝΑΤΟ επίσημα - είδαν αστυνομικές ισχυρές συγκεντρώσεις - το οποίο με τοπικό ηγέτη την Ιταλία αποφάσισε να λάβει ίσες αποστάσεις για να εκτονώσει την κατάσταση. Η Αλβανία την ίδια χρονική περίοδο έδειξε στο BBC εικόνες από ΜΕΑ, προσωπικό εδάφους στην ΒΗ με οπλισμό, αποδίδοντας αυτούς σε ελληνόφωνους αυτονομιστές είτε Ελληνικές Ειδικές Δυνάμεις. Το προσωπικό ήταν τοπικό, αλλά ο οπλισμός Ελληνικός που έφτασε κρυφά με διαταγές του ΥΠΑΜ, για δημιουργία Ελληνόφωνης πολιτοφυλακής από την ίδια την κυβέρνηση και προερχόταν από ανατολικά συστήματα που είχαν κατασχεθεί από φορτία όπλων προς την Μέση Ανατολή. Η Ελλάδα έστειλε στις 31 Μαΐου προσωπικό από το Υγειονομικό στην ΒΗ ως ανθρωπιστική βοήθεια, μέρος βοήθειας στους κατοίκους της ΒΗ και σε ετήσια συμφωνία με τους Αλβανούς. Η κίνηση αυτή αποδόθηκε ως κίνηση απόκτησης επιρροής και τοπικής συλλογής πληροφοριών από την Αλβανία. Δεν την εμπόδισε αλλά έστειλε προσωπικό από την Αστυνομία για επίβλεψη, μέρος των αντρών που συγκέντρωνε κρυφά. Οι άντρες των Ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων έφτιαξαν τέσσερις σταθμούς ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης και αναχώρησαν ύστερα από μια τελετή με την ντόπια δημοτική αρχή στις 30 Ιουνίου. Οι αστυνομικοί που επέβλεπαν τους Έλληνες δεν αναχώρησαν αλλά ενίσχυσαν τα τοπικά τμήματα.

Εικόνα - Αλβανοί Αστυνομικοί περιπολούν ελληνόφωνα χωριά


Αρχές Ιουλίου η κατάσταση κλιμακώθηκε όταν τρεις άντρες της Επιτροπής Αυτονομίας ΒΗ που βρίσκονταν όλοι σε αναμονή δίκης και υπό εγγύηση, σκοτώθηκαν σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα. Διερχόμενη νταλίκα πέρασε στο αντίθετο ρεύμα και τους εμβόλισε. Ο οδηγός αυτής εξαφανίστηκε, με μάρτυρες να αναφέρουν ότι φυγαδεύτηκε από ασθενοφόρα. Την επόμενη μέρα έγινε απόπειρα δολοφονίας του ηγέτη της ΕΑΒΗ, οποίος τραυματίστηκε βαριά από βολίδα ελεύθερου σκοπευτή, ενώ παρακολουθούσε τοπική εορτή σε ελληνόφωνο χωριό. Το πλήθος εξαγριωμένο συνέλαβε και αφόπλισε τους Αλβανούς αστυνομικούς που φρουρούσαν την τελετή, τους οποίους και φυλάκισαν στο τοπικό τμήμα. Στις 6 Ιουλίου ο Αλβανός Πρωθυπουργός ζήτησε από την Αστυνομία να απελευθερώσει τους συναδέλφους τους. Αυτοκινητοπομπή της Αλβανικής Αστυνομίας ξεκίνησε την επόμενη από τα Τίρανα, έχοντας μαζί τροχοφόρα τεθωρακισμένα και φέροντας βαρύ οπλισμό και αντιτρομοκρατικές μονάδες. Πριν φτάσει στα όρια της ΒΗ, η πομπή σταμάτησε όταν εμφανίστηκαν 4 επιθετικά ελικόπτερα μπροστά τους. Οι Ιταλική Πολεμική Αεροπορία κλήθηκε από την Αλβανία και αναγνώρισε τα ελικόπτερα ως AH-64 του ΕΣ. Μετά από επικοινωνία με αυτά συνόδεψε τα αεροσκάφη μέχρι τα Ελληνικά σύνορα. Οι Αλβανοί κάλεσαν άμεσα τον Πρέσβη τους στην Αθήνα πίσω στην χώρα. Η Ελλάδα απάντησε στο ΝΑΤΟ και στον ΟΗΕ ότι εμπόδισε χωρίς βία, πιθανό αιματοκύλισμα, καθώς βρήκε αναίτια την κίνηση ισχυρά οπλισμένων τμημάτων κατά πολιτών, άοπλων κατά την ίδια, που απλώς ζητούσαν τα αυτονόητα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι Αλβανοί αστυνομικοί αφέθηκαν ελεύθεροι την επόμενη και επέτρεψαν στις μονάδες τους. Στις 15 Ιουλίου η Αλβανία ξεκίνησε ασκήσεις στο βόριο τμήμα της με άντρες όλων των ειδικοτήτων μαζί με Κοσοβάρους «εθελοντές» βετεράνους στον ανορθόδοξο πόλεμο. Αντικείμενο αυτής, ήταν η καταστολή εξέγερσης κατά τα Αμερικανικά πρότυπα στο Ιράκ. Οι Αλβανοί έχοντας μακροχρόνια εμπειρία και συμμετοχή στο Ιράκ διαπίστωσαν ότι ήταν έτοιμοι, ταυτόχρονα παρουσίασαν τις ικανότητες αυτές με μια επίδειξη σε τηλεοπτικά συνεργεία ευρωπαϊκών χωρών και τους Ακολούθους Άμυνας των Πρεσβειών. Η Ελλάδα απάντησε με ταχεία κλήση της Δύναμης Δ, της ταχείας αντίδρασης της χώρας, σε γυμνάσια μακριά από τα μάτια στην ορεινή Εύβοια. Οι άντρες ενημερώθηκαν για «ανατολικά» συστήματα, και έγιναν ασκήσεις ανορθόδοξου πολέμου. Η επιστροφή της 71ης Ταξιαρχίας που συμμετείχε στην άσκηση, τέλη του μήνα, ήταν πολύ μεγαλύτερη από την αρχική αποστολή. Τμήματα της Δύναμης Δ, Πεζοναύτες και Καταδρομείς φορώντας διακριτικά της 71ης ενίσχυσαν την ταξιαρχία κρυφά και στρατοπέδευσαν μαζί τους. Στην Δυτική Μακεδονία και Ήπειρο ειδοποιήθηκε η Διοίκηση Πολιτικής Άμυνας προς ετοιμότητα για ασκήσεις εντός του Αυγούστου και Σεπτεμβρίου.



Εικόνα - Έλληνες στρατιώτες της ΔΤΑ εκπαιδεύονται στην Εύβοια

Στις 08:00 της 1ης Αυγούστου περιπολικό σε κίνηση εντός της ΒΗ χτυπήθηκε από αυτοσχέδιο εκρηκτικό μηχανισμό σκοτώνοντας 3 Αλβανούς αστυνομικούς. Η Αστυνομία απάντησε με συλλήψεις στην περιοχή, ενώ το ίδιο απόγευμα ελληνόφωνοι κάτοικοι μίλησαν για βασανισμούς και ξυλοδαρμό των συλληφθέντων σε ξένα ΜΜΕ. Προσπάθειες νυχτερινών συλλήψεων κεντρικών μελών της Επιτροπής Αυτονομίας ΒΗ, αλλά και της Ομόνοιας, από «κουκουλοφόρους, μη αστυνομικούς» κατά τα λεγόμενα τους, οδήγησαν σε ανταλλαγές πυροβολισμών με ελαφρά όπλα και απώλειες εκατέρωθεν. Οι νυχτερινές συμπλοκές κλιμάκωσαν την κατάσταση. Το πρωί οπλισμένοι Ελληνόφωνοι επιτέθηκαν και ελευθέρωσαν τους κρατούμενους και φανερά βασανισμένους συλληφθέντες, φονεύοντας και τραυματίζοντας αστυνομικούς. Οι απώλειες των Ελληνόφωνων στάλθηκαν στους πρόσφατους σταθμούς ΥΓ που είχε φτιάξει ο Ελληνικός Στρατός. Οι Αλβανοί ανακοίνωσαν 6 νεκρούς και 15 τραυματίες ενώ οι ΒΗ ανακοίνωσαν με την σειρά τους 17 νεκρούς και 32 τραυματίες. Το πρωινό της 2ας Αυγούστου βρήκε σε κινητοποίηση το σύνολο της Αστυνομίας στις νότιες επαρχίες της χώρας με ενισχύσεις να φτάνουν από τον βορά, υπο την συνοδεία αυτήν τη φορά Ιταλικών μαχητικών. Βολές πυρών ελαφρών όπλων από την Αλβανική πλευρά προς άοπλους Ελληνόφωνους καταγράφηκαν από συνεργεία δημοσιογράφων και κινητά τηλέφωνα. Προσπάθεια του Υπουργείου Εσωτερικών της Αλβανίας, ύστερα από άμεσες διαταγές του Πρωθυπουργού, να ελέγξει τους άντρες της απέτυχε, η βία ήταν δεδομένη στις τάξεις της Αλβανικής Αστυνομίας ύστερα από 50 έτη καταστολής. Μέχρι τις 3 Αυγούστου η κατάσταση είχε ξεφύγει, με τους άντρες της Επιτροπής Αυτονομίας ΒΗ και της Ομόνοιας να απαντούν με αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς και πυρά, ανακοινώνοντας δεκάδες άοπλους νεκρούς και τραυματίες. Η Ελληνική Πρεσβεία εκκενώθηκε το απόγευμα ύστερα από πυρά ελαφρών όπλων στον περίβολο και στο κτήριο, με το προσωπικό να διαφεύγει με την βοήθεια των Ιταλών, με ιταλικά τεθωρακισμένα προς το κτήριο της πρεσβείας αυτών. Στην Ελλάδα ισχυρότατες δυνάμεις της Ελληνικής Αστυνομίας έκαναν κλοιό έξω από την Αλβανική Πρεσβεία, χωρίς όμως να απαντήσουν με ανάλογο τρόπο οι διαδηλωτές, που έφτασαν τις 30,000 κόσμου. Το ίδιο βράδυ η Ελληνική Κυβέρνηση κάλεσε την Εθνοφυλακή η οποία ενίσχυσε με έφεδρους την Αστυνομία τόσο προς φύλαξη των 350,000 Αλβανών της Ελλάδας όσο και στρατηγικών σημείων και οδών ανεφοδιασμού. Η ΕΥΠ συνέλαβε με την βοήθεια της ΕΛΑΣ Έλληνες και αλλοδαπούς πολίτες με προπαγανδιστικό περιεχόμενο. Τρία διαμερίσματα παραβιάστηκαν, στα οποία βρήκαν ελαφρό οπλισμό και αριστερού περιεχομένου υλικό. Η Κυβέρνηση ανακοίνωσε την άμεση σύλληψη και υποδειγματική τιμωρία όποιου δράσει κατά του κράτους ανεξάρτητα τα πιστεύω αυτού, τόσο υπο το φόβο επεισοδίων χειρότερων από αυτά του 2008, όσο και υπο το φόβο εσωτερικής παρέμβαση του Στρατού, την οποία άφησε να αιωρείται ο Αρχηγός της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης με δήλωσή του. Η Ελληνική Συνοριοφυλακή, άνοιξε τα σύνορα σε σημεία της μεθοριακής γραμμής Ελλάδας Αλβανίας, σε γυναικόπαιδα που άρχισαν να φτάνουν μαζικά το πρωί της 4ης υπο την κάλυψη Ελληνικών και Διεθνών τηλεοπτικών συνεργείων.



Εικόνα - Αλβανοί αστυνομικοί και παραστρατιωτικοί εκκαθαρίζουν οικείες ελληνόφωνων

Στις 5 Αυγούστου ο ηγέτης της Επιτροπής Αυτονομίας ΒΗ ανακοίνωσε την μελλοντική ενίσχυση των τάξεων τους με «εθελοντές από την πατρίδα». Το μεσημέρι η Ελληνική Αστυνομία εμπόδισε και συνέλαβε 300 εθελοντές προερχόμενους από τα δύο ακροδεξιά κόμματα, έξω από το Καλπάκι υπο επίβλεψη ανδρών του Ελληνικού Στρατού. Οι εθελοντές οδηγήθηκαν σε πρώην χώρους φύλαξης λαθρομεταναστών όπου και τους αποδόθηκαν βαρύτατες κατηγορίες, παρά τα παράπονα του ΥΠΑΜ και του αρχηγού του άλλου ακροδεξιού κόμματος, στον Πρωθυπουργό. Οι δημοσκοπήσεις είχαν τον Ελληνικό λαό υπέρ των Βορειοηπειρωτών και ο Πρωθυπουργός θα μπορούσε να μην εμποδίσει τους εθελοντές προσφέροντας αυτούς ως ήταν – ιδιώτες και μη ελεγχόμενοι. Στο μυαλό του είχα ένα κακό για αυτόν σενάριο: οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις μισούσαν οτιδήποτε ακροδεξιό ή ακροαριστερό ανεξάρτητο τμήμα. Ήταν από τις ασκήσεις και μετά σε ετοιμότητα δράσης άρα και πειθαρχημένες απόλυτα εκτός πολιτικών επιρροών. Οι ΕΕΔ είχαν την δυνατότητα εύκολης απομάκρυνσης του ιδίου, φυσικά με βαρύτατες κατηγορίες. Ο φόβος του παραλίγο να βγει αληθινός όταν ζήτησε να τον δει ομάδα απόστρατων στρατηγών, πτεράρχων και ναυάρχων στο γραφείο του μετά την ανακοίνωση των ΒΗ. Η ομάδα έγινε δεκτή με διστακτικότητα αλλά κουβέντιασε μαζί του επι δίωρο. Ο Πρωθυπουργός διέταξε την σύλληψη και μίλησε το ίδιο βράδυ στην τηλεόραση με όλο τον πληθυσμό να τον παρακολουθεί. Υποστήριξε πλήρως τον αγώνα της Επιτροπής Αυτονομίας ΒΗ και της Ομόνοιας, κατηγόρησε την Αλβανία για την αιματηρή «εισβολή» στην ΒΗ και απείλησε με στρατιωτική παρέμβαση αν δεν απομακρυνθεί η αστυνομία της Αλβανίας από την περιοχή. Πρότεινε δε αντικατάσταση αυτής με τμήματα του ΟΗΕ ή του ΝΑΤΟ για χρονικό διάστημα μέχρι να αποκατασταθεί η ηρεμία και η εμπιστοσύνη. Ο ΥΠΑΜ παύθηκε από τα καθήκοντά του και ανακοινώθηκε η αντικατάσταση του, από πρώην ΥΠΑΜ, Στρατηγό και άριστο γνώστη γεωπολιτικής. Για την επισημότητα της κυβέρνησης, καθώς δεν είχε αυτοδυναμία με την απομάκρυνση του δεύτερου κόμματος, η Βουλή των Ελλήνων θα έκανε εκλογές με την πρώτη ευκαιρία το Φθινόπωρο. Κατέπληξε με την ανακοίνωση ότι όλα τα πολιτικά κόμματα εκτός ακραίων – τα οποία βγήκαν άμεσα εκτός νόμου και Βουλής - θα κάλυπταν τους 151 ψήφους για το νομοθετικό έργο, ύστερα από διακομματική. Ο Πρωθυπουργός έκλεισε την ομιλία του με έκκληση προς την διεθνή κοινότητα για βοήθεια στην παύση των ενεργειών των Αλβανών. Η ομιλία αυτή εξέπληξε καθώς εμφανίστηκε ενωμένη η ελληνική ηγεσία και χωρίς ακραίες θέσεις και απόψεις τουλάχιστον στο προσκήνιο πρωτοφανές γεγονός από την εποχή της Μεταπολίτευσης.

Οι αναγγελίες οδήγησαν την Αλβανική πλευρά να πάρει άμεσα μέτρα. Παρουσίασε αυτή ως θύμα στην διεθνή κοινότητα. Δημοσιογράφοι κλήθηκαν ως μάρτυρες στην ΒΗ για να διαπιστώσουν τις «φονικές ενέργειες των αυτονομιστών». Η κίνηση γύρισε μπούμερανγκ στους Αλβανούς. Οι δημοσιογράφοι κατέγραψαν χωριά φαντάσματα, χωρίς κόσμο, νεκρούς και τραυματίες κυρίως πολίτες, αλλά δεν είδαν αυτονομιστικές ενέργειες τέτοιες που να δικαιολογούν την τεράστια παρουσία της Αστυνομίας. Την ίδια στιγμή που οι δημοσιογράφοι ταξίδευαν προς την ΒΗ, μονάδες του Αλβανικού Στρατού κλήθηκαν να κινηθούν προς την ΒΗ από τα βόρια της χώρας που ασκούνταν μέχρι πρόσφατα. Την ίδια νύχτα καταγράφηκαν ανταλλαγές πυροβολισμών από τους αυτονομιστές και την Αστυνομία, χωρίς όμως θύματα - οι μεν αυτονομιστές δεν είχαν δύναμη οι δε Αλβανοί ανέμεναν τις ενισχύσεις από τον στρατό. Η κατάσταση τράβηξε ως είχε μέχρι το βράδυ της 7ης Αυγούστου.

Ο Αλβανός Πρωθυπουργός μίλησε στην χώρα στις 7 τα απόγευμα ανακοινώνοντας παύση των εχθροπραξιών, αντικατάσταση σταδιακά της αστυνομίας την ΒΗ με νατοϊκές δυνάμεις και τιμωρία των υπευθύνων ελληνόφωνων και αστυνομικών που παρανόμησαν. Ο Αλβανός τέλος ολοκλήρωσε την έκπληξη όταν ανακοίνωσε την ασφάλεια των συνόρων της χώρας του από την Τουρκία ως προστάτιδας δύναμης. Μετά την ομιλία του οι άντρες της Επιτροπής Αυτονομίας της ΒΗ κατάλαβαν ότι η περιοχή αργά αλλά σίγουρα θα επανερχόταν στο status quo. Αυτό δεν ήταν το μέλλον που ήθελαν, ειδικά όταν είχαν χάσει συγγενείς, συνεργάτες και συμπατριώτες από την εμπλοκή των αστυνομικών. Αποφάσισαν να δράσουν χωρίς εξωτερική εντολή. Τα μεσάνυχτα επιτέθηκαν με ελαφρά όπλα σε δυνάμεις της αστυνομίας σε όλη την περιοχή της ΒΗ προκαλώντας αλλά και με βαρύτατες απώλειες οι ίδιοι.

Στις 23:35 της 7ης Αυγούστου όλμοι έβαλαν καπνογόνα κατά ελληνόφωνων χωριών. Ύστερα από 15 λεπτά, στα οποία οι πολίτες υποτίθεται ότι θα έφευγαν αλλά δεν τους ενημέρωσε κανείς γι’ αυτό, άρχισαν να βάλουν με εκρηκτικά. Οι Αλβανοί αστυνομικοί με ενίσχυση για πρώτη φορά του Αλβανικού Στρατού, συνέχισαν το «έργο» των προηγουμένων ημερών όλο το βράδυ απροκάλυπτα, με εικόνες στα διεθνή ΜΜΕ και στο διαδίκτυο χωριών να καίγονται. Όπως πάντα σε επιχειρήσεις αστυνομίας που εμπλέκεται ο στρατός, συμβαίνει κάποιος στρατιώτης, συνήθως από φόβο, να κάνει χρήση του βαρύτερου οπλισμού. Μια διμοιρία στάθμευσε στην κεντρική πλατεία ενός χωριού ενώ η Αστυνομία έψαχνε τα σπίτια υπο απόλυτη ησυχία. Ένας βαρύς ξαφνικός θόρυβος βγήκε από την διπλανή εκκλησία έγινε ξαφνικά λόγος ανησυχίας. Ένας πήρε πρωτοβουλία και έβαλε με το ελαφρύ πολυβόλο του. Ένας άλλος πρόλαβε και έριξε χειροβομβίδες πριν τους σταματήσει ο επικεφαλής τους. Ο τελευταίος μπήκε προσεκτικά στην εκκλησία επιβεβαιώνοντας τους φόβους του. Αντί για κάποιον στρατιώτη βρήκε μια ομάδα αιμόφυρτων γέρων, γυναικών και παιδιών. Θα ήταν ένα γεγονός ξεχασμένο στο χρόνο, από τα χιλιάδες παράπλευρων απωλειών, αν δεν βρισκόταν δίπλα συνεργείο ΜΜΕ από την γειτονική ΠΓΔΜ. Πτώματα μωρών έκαναν εμφάνιση στο πρώτο πρωινό δελτίο ειδήσεων στις 6, της Κρατικής Τηλεόρασης της ΠΓΔΜ, με αρκετή δραματικότητα και υπερβολή από Σλαβομακεδόνα παρουσιαστή, υπο τις ευλογίες της κυβέρνησης. Οι εικόνες τάχιστα γύρισαν τον κόσμο. Ο Αλβανός Πρωθυπουργός είδε τις ειδήσεις στο Κέντρο Επιχειρήσεων του Στρατού. Ήξερε τι θα έρθει, δεν μαζευόταν κάτι τέτοιο. Οι επιλογές ελάχιστες, διάταξε τον στρατηγό δίπλα του να αμυνθεί και ζήτησε από τον υπασπιστή του να τηλεφωνήσει στην Άγκυρα.



Εικόνα - Ελληνόφωνο χωριό υπο πυρά όλμων

Ανατολικά
Νωρίς το πρωί τις 8 Αυγούστου η 3η Αλβανική Ταξιαρχία προχώρησε στα αριστερά της Κορυτσάς ενώ η 2η στα δεξιά της. Στόχος ήταν η κύκλωση της πόλης και η δημιουργία φραγμού σε τυχόν Ελληνική αντίδραση. Μετά από αρκετές ώρες βομβαρδισμού με όλμους και εμπλοκή με τα υπολείμματα των αυτονομιστών της περιοχής οι Αλβανικές δυνάμεις προχώρησαν υπο την κάλυψη ελαφρών τεθωρακισμένων και ΤΟΜΠ Μ113. Χωρίς πρακτικά αντίσταση κατέλαβαν τους στόχους τους μέχρι τις 6 το πρωί. Οι λόχοι Κοσοβάρων εθελοντών προχώρησαν προς τα υπόλοιπα χωριά της περιοχής ως μέσο εκφοβισμού. Στις 12 η περιοχή είχε καταληφθεί στο σύνολο με τους Αλβανούς να πανηγυρίζουν στην τηλεόραση βάλλοντας με τα όπλα τους στον αέρα.



Εικόνα - ελληνόφωνο χωριό ύστερα απο εκφοβισμό κοσοβάρων άτακτων

Η Ελληνική κυβέρνηση το ίδιο σοκαρισμένη κοίταξε τις αναμεταδόσεις στα διεθνή ΜΜΕ. Έκανε ότι αναμενόταν. Σε απευθείας σύνδεση στις 8 το πρωί, ο Πρωθυπουργός κατηγόρησε την Αλβανία για επιθετικότητα άνευ μέτρου στα όρια γενοκτονίας. Τα Ελληνικά ΜΜΕ μετέδιδαν τις εικόνες από την ΒΗ – οι Έλληνες βγήκαν στους δρόμους όπως οι παππούδες τους την 28η Οκτωβρίου του 1940. Οι Αλβανοί μετανάστες στην Ελλάδα υπο την παρουσία της Εθνοφυλακής κα με τις εικόνες στην τηλεόραση να μην κρύβουν την κατάσταση, παρέμειναν μουδιασμένοι και θεατές. Η κυβέρνηση έδωσε αρχικά στην Εθνοφυλακή τακτική διοίκηση της Ελληνικής Αστυνομίας με πανελλήνια επιβολή στρατιωτικού νόμου. Στην συνέχεια έδωσαν στο Στρατό γενικές διαταγές ασφάλειας της περιοχής της ΒΗ. Οι ΕΕΔ ξεκίνησαν εφαρμογή ενός τυπικού σχεδίου αλλά γρήγορα έστρεψαν το βλέμμα τους αλλού: Μεγάλες Τουρκικές δυνάμεις μπήκαν σε συναγερμό. Η Ελλάδα κήρυξε το μεσημέρι μερική επιστράτευση και εστίασε όλη της την προσοχή ανατολικά. Η λύση που έδωσε το ΓΕΕΘΑ για το βορά θα ήταν ημίμετρο, ποσοστό από το κομμάτι δυνάμεων που ήταν σχεδιασμένες να χρησιμοποιηθούν: χρήση μόνο των διαθέσιμων δυνάμεων της περιοχή με κλήση εφέδρων για την πλήρωσή τους. Με εξαίρεση ένα πλήρως επαγγελματικό τάγμα και δύο εκπαιδευμένων κληρωτών της 71η Ταξιαρχίας, οι λοιπές μονάδες ήταν χαμηλής μαχητικής ικανότητας. Με την ΒΗ στο σύνολο να είχε περάσει στα χέρια των Αλβανών, μόλις το απόγευμα ξεκίνησαν οι πρώτες επιχειρήσεις από την ΠΑ. Η Ιταλική Πολεμική Αεροπορία αναχώρησε ύστερα από εντολές της Ρώμης.


Εικόνα - Αλβανοί στρατιώτες ενεδρεύουν ελληνικά τμήματα

Τα Ελληνικά μαχητικά ήταν ελάχιστα, αλλά δεν είχαν αντίπαλο και έπληξαν με ευκολία μονάδες του Αλβανικού Στρατού πέριξ της Κορυτσάς και επιλεκτικά προφυλακές σε σημεία των συνόρων. Με το πρώτο σκότος δύο τακτικά συγκροτήματα της 33ης πέρασαν τα σύνορα στο τριεθνές και ανέβηκαν τους ορεινούς δρόμους προς τον βορά. Έφτασαν στις 8 το πρωί υπο σχηματισμό κοντά στην Κορυτσά και ενεπλάκησαν με τους Αλβανούς. Οι επιθέσεις συνεχίστηκαν όλη την ημέρα με την απειρία των ελληνικών δυνάμεων να είναι εμφανής μπροστά στους ελαφρύτερα οπλισμένους Αλβανούς βετεράνους του Ιράκ και του Κοσόβου. Η ΠΑ κλήθηκε να επιβάλει τον ρυθμό της μάχης ενώ η 71η έστειλε λόχους με «πυροσβεστικά» καθήκοντα. Λόχος Καταδρομών που διείσδυσε δυτικά από το Γράμμο για να πλαγιοκοπήσει την Κορυτσά, έγινε αντιληπτός από θερμικές κάμερες και έπεσε σε ενέδρα από δυνάμεις Κοσοβάρων με σοβαρές απώλειες. Οι Έλληνες χρειάστηκαν δύο ημέρες υπο συνεχή κάλυψη πυροβολικού και πολλαπλών εκτοξευτών ρουκετών για να επικρατήσουν στην Κορυτσά και να απωθήσουν τις δύο Αλβανικές Ταξιαρχίες στα βόρια. Οι Αλβανοί υποχώρησαν προς το Πόγραδετς και το Γκράμς παγιδεύοντας με αυτοσχέδιους εκρηκτικούς μηχανισμούς και νάρκες τις οδούς που περνούσαν. Οι Έλληνες προχώρησαν δέκα χιλιόμετρα βορειοδυτικά στο σταυροδρόμι του δρόμου Ε56 και δυτικά στην Μοσχόπολη όπου και ανασυγκροτήθηκαν με εφέδρους και υλικά. Στις 15 οι Ελληνικές δυνάμεις προχώρησαν και κατέλαβαν το Πόγραδετς.



Εικόνα - Έλληνες έφεδροι καταδρομείς επιστρέφουν στην βάση τους, οι μόνοι επιζώντες απο λόχο 160 ατόμων

Κεντρικά
Η Αλβανική Ταξιαρχία ΕΔ προχώρησε προς τις κεντρικές περιοχές της ΒΗ λόγω του ορεινού του εδάφους καταλαμβάνοντας τα χωριά της περιοχής. Η Ελλάδα αρκέστηκε σε αεροπορικούς βομβαρδισμούς και αναγνωρίσεις με έφεδρους Καταδρομείς τις πρώτες τέσσερις ημέρες. Στις 9 Αυγούστου μπήκε στην περιοχή η το τρίτο ΤΣ της 33ης, η Α’ ΕΑΝ και 2 Τάγματα Πεζικού από τις μονάδες της Μακεδονίας. Υπο την καθοδήγηση των Καταδρομών κατέλαβαν το Λεσκοβίκι και την Πρεμετή και σταμάτησαν στην Κλεισούρα. Δεν κατάφεραν να καθαρίσουν τα όρη στα ανατολικά στην οποία κατέφυγαν οι Αλβανοί κομάντος. Η 71η έστειλε τελικά στις 13 Αυγούστου ένα τάγμα το οποίο με τους 3 εναπομείναντες λόχους εφέδρων Καταδρομών ανέλαβαν την δύσκολη εκκαθάριση με την βοήθεια ενός ζεύγους ΑΗ-64. Στις 22 Αυγούστου ύστερα από σκληρές μάχες μικρών τμημάτων οι Έλληνες απώθησαν τους Αλβανούς βόρεια όπου και διέφυγαν.

Εικόνα - προέλαση υπο πυρών της Α' Επιλαρχίας του Ελληνικού Στρατού - στο βάθος θέσεις αντιαρματικών πυραύλων Αλβανικών δυνάμεων πεζικού.


Δυτικά
Στα δυτικά οι Αγ Σαράντα και το Αργυρόκαστρο ήταν στρατηγικής σημασίας για την Αλβανία και αποτελούσαν μεγάλο μέρος του ΑΕΠ λόγω του παραλιακού τουρισμού. Οι δύο πόλεις καλύφθηκαν από την 1η Αλβανική Ταξιαρχία, δυνάμεις πολιτοφυλακής και αστυνομίας; Το Τάγμα ειδικών επιχειρήσεων ανέλαβε την ύπαιθρο. Η κατάληψη των περιοχών έγινε με ευκολία λόγω και του μικρότερου ποσοστού Ελλήνων στην περιοχή καθώς την τελευταία δεκαετία είχαν εγκαταστήσει πρόσφυγες από το Κόσοβο. Στις 8 το βράδυ είχαν ολοκληρώσει το έργο τους.

Εικόνα - Αλβανικές Ειδικές Επιχειρήσεις επιστρέφουν ύστερα απο νυχτερινή αποστολή

Στις 9 έφτασαν στην περιοχή τα τρία πλοία του ΠΝ τα οποία δεν βρήκαν κανέναν αντίπαλο καθώς τα Αλβανικά πλοία είχαν υποχωρήσει στο Δυρράχιο και στον Αυλώνα. Το ΠΝ ανέλαβε αυτόματα ρόλο πυροβολικού για την 71η η οποία πέρασε από την Κακαβιά με ελαφρά τροχοφόρα και φορτηγά τα σύνορα. Η διάθεση της ΕΑΝ στο κεντρικό τμήμα αποδείχθηκε αποτυχημένη καθώς φάνηκε από την αρχή ότι χρειαζόταν μια ταχυκίνητη δύναμη, στην οδό Ε853 του άξονα Κακαβιάς-Αργυρόκαστρου αλλά και ως μέσο υποστήριξης στις ενέδρες των Αλβανών ανδρών των ειδικών επιχειρήσεων οι οποία είχαν άριστο εξοπλισμό και εκπαίδευση. Η 71 έσπασε σε τρία ΤΣ, ένα προς Αγίους Σαράντα, ένα προς Αργυρόκαστρο και ένα εφεδρεία, το οποία και παραχωρήθηκε αργότερα στο κεντρικό τομέα στις 13 Αυγούστου. Μετά από βαρύ βομβαρδισμό από το ΠΝ οι Άγιοι Σαράντα εκκαθαρίστηκαν στις 11 Αυγούστου, ενώ το άλλο ΤΣ έφτασε με κόπο στους Λαζαράτες στις 12 και στα προάστια του Αργυροκάστρου στις 13. Η ΠΑ διέθεσε όλη την παρεχόμενη δύναμή της σε αυτόν το τομέα μετά τις 10 Αυγούστου παρόλα αυτά το Τάγμα ΕΕ των Αλβανών προκάλεσε υποχωρώντας βαρύτατες απώλειες σε άντρες και υλικό της 71ης.


Εικόνα - Ελληνική φρεγάτα εκτελεί περιπολίες έξω απο τον Αυλώνα

Στις 13 έφτασαν από τα Επτάνησα ενισχύσεις τόσο σε άντρες όσο και ΕΕ με την μορφή των ντόπιων κλιμακίων ΕΔ και ΕΕ του Λιμενικού Σώματος. Οι Λιμενικοί προχώρησαν με το ΤΣ που είχε καταλάβει τους Αγίους Σαράντα προς το βορά όπου και κατέλαβαν την Χιμάρα και στις 17 έφτασαν υπο τα πυρά κάλυψης του ΠΝ στον Αυλώνα. Με τα μετόπισθεν τουε σε κίνδυνο οι οχυρωμένοι Αλβανοί του Αργυρόκαστρου οι οποίοι έδιναν σκληρό αγώνα με το μόνο ΤΣ της 71ης υποχώρησαν οργανωμένα προς Τεπελένι. Εκνευρισμένη η Ελληνική ηγεσία με την ανικανότητα να χρησιμοποιήσει διαθέσιμες δυνάμεις λόγω της Τουρκικής κινητοποίησης αποφάσισε να μεταφέρει δυνάμεις από την Κρήτη στην περιοχή. Η εφεδρική 1η ΜΑΛ με ρόλο εν καιρώ πολέμου την Κύπρο, μπήκε μυστικά σε πολιτικά πλοία και μεταφέρθηκε στους Άγιους Σαράντα στις 20 Αυγούστου με πλήρη μυστικότητα. Φορτηγά ερχόμενα από την Κακαβιά τους περίμεναν και μετέφεραν τους 400 άντρες στις θέσεις της 71ης. Με δύο τάγματα πια και τους επίλεκτους Λιμενικούς και την βοήθεια της ΠΑ η δύναμη έπιασε επαφή με τα υπολείμματα της 1ης Ταξιαρχίας και του Τάγματος Ειδικών Επιχειρήσεων στο Τεπελένι. Εκεί με την βοήθεια των δυνάμεων του Κεντρικού Τομέα που έφτασαν από την Κλεισούρα διέλυσαν τις Αλβανικές δυνάμεις στις 23 του μήνα
Από τις 23 μέχρι και τις 25 η ΠΑ προχώρησε και με την ενεργοποίηση εφεδρικών Α-7Η σε βομβαρδισμό στρατηγικών στόχων σε όλη τη χώρα. Μέχρι 25 Αυγούστου το σύνολο των δυνάμεων του Α ΣΣ είχε διαταχθεί να καταλάβει την γραμμή μέγιστης προώθησης του ΕΣ τον χειμώνα του 1941 στην νοητή ευθεία Πόγραδετς Αυλώνα. Το τέλος της ημέρας βρήκε την Ελλάδα να ζητά ανακωχή την οποία και δέχτηκε η Αλβανία.



Εικόνα - Ελληνικά εφεδρικά Α-7 λίγο πριν τον βομβαρδισμό Αλβανικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος στα σύνορα με το Μαυροβούνιο.


Ειρηνευτικό σχέδιο
Στις 25 Αυγούστου ο Έλληνας Πρωθυπουργός ανακοίνωσε την λήξη των εχθροπραξιών. Εντός της ημέρας συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της Γαλλίας όπου και πρότεινε ένα σχέδιο έξι σημείων για την περιοχή. Η ανακωχή υπογράφηκε από τον Αλβανό Πρωθυπουργό ώρες αργότερα όταν μεταβεί στα Τίρανα ο Γάλλος ηγέτης. Το σχέδιο είχε ως εξής:

1. Άμεση παύση της βίας και λήξη των εχθροπραξιών στην ΒΗ
2. Ελεύθερη είσοδος σε ανθρωπιστική βοήθεια και επιστροφή προσφύγων
3. Αποχώρηση όλων των ενόπλων δυνάμεων της Αλβανίας άνω της Ελληνικής γραμμής προώθησης Έναρξη συζητήσεων για το μέλλον της ΒΗ

Ο τελευταίος όρος μπήκε από Γαλλική επιθυμία αλλά ήταν εμφανές το μέλλον της περιοχής


Επακόλουθα, Ένωση με την Ελλάδα και Γεωπολιτικές Αλλαγές

Για τις επόμενες ημέρες υπήρξαν μεμονωμένες περιπτώσεις εμπλοκής τμημάτων ειδικών επιχειρήσεων καθώς οι Ελληνικές δυνάμεις εκκαθάρισαν μονάδες τακτικού στρατού και εθελοντών που θεώρησαν ότι ήταν υπεύθυνες για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας. Τα γεγονότα αυτά ούτε οι Αλβανοί αλλά ούτε και οι Έλληνες κυβερνητικοί σχολίασαν. Οι Ελληνικές δυνάμεις αναδιοργανώθηκαν στην περιοχή με μονάδες Διοικητικής Μέριμνας αλλά και με Μηχανικό το οποίο μαζί με πολιτικές υπηρεσίες διαμόρφωσε τα νέα σύνορα με χωμάτινα έργα.

Στις 22 Σεπτεμβρίου η Ελλάδα ανακοίνωσε στην ΕΕ και στον ΟΗΕ ότι η ΒΗ αποτελεί επίσημα τμήμα του διαμερίσματος της Ηπείρου. Η κατάληψη του εδάφους δεδομένων των παλαιότερων συνθηκών και του παθών του πληθυσμού αναγνωρίστηκε με 4 ψήφους υπέρ (η αρνητική ψήφος από την Μεγάλη Βρετανία) και ακολούθησε και η ΕΕ στις 25 του μήνα.

Την 28η Οκτωβρίου η Ελλάδα γιόρτασε μαζί με την Εθνική της Εορτή και την Ένωση με την ΒΗ με παρελάσεις και τα 99 Ελληνικά χωριά. Το Α’ ΣΣ ενεργοποιήθηκε με έδρα την Κορυτσά και ευθύνη πια όλη την Ήπειρο. Η 8η Ταξιαρχία Πεζικού μεταφέρθηκε από τα Ιωάννινα στο Τεπελένι. Οι υπόλοιπες δυνάμεις επέστρεψαν σταδιακά στις βάσεις τους;. Μονάδες της Συνοριοφυλακής, της ΕΛΑΣ και του ΛΣ μεταφέρθηκαν στην περιοχή ενώ η Κυβέρνηση ανήγγειλε έργο μεταφοράς στην ΒΗ των 200,000 που ζούσαν στην Ελλάδα από το 1991 και μετά.

Η Αλβανία βγήκε χαμένη εδαφικά αλλά όχι στην καθημερινότητα των πολιτών της σε βάθος χρόνου. Η απώλεια της δύσκολης ΒΗ, η βοήθεια από την ΕΕ και τις ΗΠΑ και η Τουρκική ενίσχυση βοήθησαν την χώρα να ανακάμψει οικονομικά και να κάνει αίτηση για μέλος στην ΕΕ την οποία και η τελευταία αποδέχθηκε το 2020
Η Ελλάδα κερδισμένη εδαφικά και στρατηγικά υπέστη μεγάλη οικονομική καταστροφή. Το κόστος του πολέμου και της επιστράτευσης έφτασε τα 3,5 δις Ε τα οποία και δανείστηκε από το κουαρτέτο των δανειστών της. Τα χρήματα έφταναν για να αγοραστούν νέες οικίες για τους 50,000 Βορειοηπειρώτες με δήλωση που έκανε στην Βουλή το ΚΚΕ καταθέτοντας μελέτη.

Ο αριθμός των νεκρών κρύφτηκε από τον πληθυσμό μέχρι τον Οκτώβρη. Μαζί με το κόστος οδήγησαν στην παραίτηση της Κυβέρνησης και σε νέες εκλογές τον Ιανουάριο του 2017 με Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας και Πρωθυπουργό τον νυν Υπουργό Άμυνας.

Ο ΕΣ με συνοπτικές διαδικασίες ολοκλήρωσαν μια σειρά από αξιολογήσεις και εφάρμοσα μια σειρά από εσωτερικές αναδιοργανώσεις και αναβαθμίσεις. Νέο υλικό παραγγέλθηκε και ζητήθηκε από το εξωτερικό ειδικά υλικά αυτοπροστασίας.





Εικόνα - Αλβανοί αστυνομικοί περιμένουν Ιταλούς κυανόκρανους.

Ανθρωπιστική Κρίση και εγκλήματα πολέμου
Επιτροπές του ΟΗΕ και της ΕΕ πέρασαν από το πεδίο μαχών όπου και κατέγραψαν τους νεκρούς και τις συνθήκες θανάτου αυτών. Οι ελληνόφωνοι της ΒΗ είχαν πληγεί σημαντικά από παραστρατιωτικές δυνάμεις και την αστυνομίας της Αλβανίας. Η τελευταία απάντησε ότι χτυπούσε μόνο αυτονομιστές και τρομοκράτες δίχως να μπορεί να δικαιολογήσει ούτε τον αριθμό των νεκρών και την έκταση των ζημιών. Από τα 99 χωριά της ΝΗ τα 72 είχαν εκτενείς καταστροφές ενώ 4 υπέστηκαν πλήρη καταστροφή. Βρέθηκε αριθμός μαζικών τάφων τόσο γύρω από την Κορυτσά όσο και σε διάφορα άλλα σημεία. Οι Αλβανοί κατηγορήθηκαν για εγκλήματα αλλά απέδωσαν αυτά στους νεκρούς τοπικούς διοικητές και στρατιώτες. Το έργο των επιτροπών συνεχίζεται.

Η Ελλάδα κατηγορήθηκε για μερική χρήση πυρομαχικών αεροσκαφών διασκορπιστών υποπυρομαχικών. Η Ελλάδα απάντησε ότι έγινε μερική δράση κατά παραστρατιωτικών μονάδων για να εμποδιστεί η πορεία αυτών προς ελληνόφωνα χωριά.

Αλβανόφωνοι στην ΒΗ υπέστησαν τραυματισμούς αλλά όχι θανατώσεις ενώ υπήρξαν απώλειες από το Ελληνικό πυροβολικό και αεροπορία. Οι Έλληνες απέκρουσαν τις κατηγορίες κατηγορώντας με την πλευρά τους Αλβανούς για πλήρη αδιαφορία μεταφοράς πολιτών προς τα μετόπισθεν παρά την προληπτική ρίψη φυλλαδίων, καθώς και χρήση θέσεων στρατιωτικού προσωπικού σε πολιτικές οικίες και σχολεία.

Οι Αλβανοί πολίτες στην Ελλάδα από την ΒΗ επέλεξαν να πουλήσουν τις περιουσίες τους παρά να επιστρέψουν στην περιοχή ύστερα από έκκληση της Κυβέρνησης το 2017-18. Η Ελληνική κυβέρνηση αγόρασε πολλές περιουσίες με χρήματα ιδιωτών, άλλες αγοράστηκαν από ΒΗ και στρατιωτικούς.
Οι χιλιάδες Αλβανών προσφύγων γύρισαν στα χωριά τους τα οποία βρήκαν και ανέπαφα και υπο αστυνομική προστασία.

Διεθνείς Αντιδράσεις
Οι δράσεις των δύο χωρών έγιναν θέμα κριτικής κυρίως από τις Δυτικοευρωπαϊκές χώρες

• Μεγάλη Βρετανία – Η ΜΒ λόγω της καταστάσεως στην Κύπρο υπήρξε από την αρχή αρνητική σε οποιαδήποτε μορφή Ελληνικής αντίδρασης και επέμενε μόνο σε μέτρα κατά της Αλβανικής δράσης. Ψήφισε κατά της ένωσης στο ΣΑ των ΗΕ. Λόγω της ψήφου και της αντίδρασης η Κύπρος έχει υποβάλει με την Ελλάδα υπόμνημα στον ΟΗΕ για αποχώρηση της ΜΒ από το νησί.
• ΗΠΑ – Αν και οι ΗΠΑ αρχικά αντέδρασαν με χλιαρό τρόπο προσπαθώντας να κρατήσουν ίσες αποστάσεις μεταξύ των δύο μελών του ΝΑΤΟ στην συνέχεια η κλιμάκωση από την Τουρκία και η πιθανότητα γενικευμένου πολέμου στην Ανατολική Μεσόγειο και στα Βαλκάνια την ώθησαν να δράσει δυναμικά. Ένα αεροπλανοφόρο πήρε θέσεις στο Αιγαίο όπου μαζί με την τοπική δύναμη αντιμετώπισης του Μεταναστευτικού του ΝΑΤΟ έφτιαξαν μια ιδιαίτερα ισχυρή δύναμη αποτροπής. Μετά τον πόλεμο χρηματοδότησαν και τις δύο χώρες, με σκοπό να σταθεροποιηθούν, ενώ υπήρξε και έντονη προσπάθεια στην μείωση του Ελληνικού χρέους. Η Ελλάδα προχώρησε σε αγορά στρατιωτικού υλικού (ελικόπτερα, ΠΚΒ, ΤΟΜΠ) από τις ΗΠΑ το 2017 αξίας 3 δις
• Τουρκία -. Η Τουρκία έβαλε στις 8 Αυγούστου σε επιφυλακή δύο Στρατιές και το σύνολο του Ναυτικού και της Αεροπορίας της. Εκτός εθελοντών ( οι οποίοι δεν έφτασαν γιατί εμποδίστηκαν από την ΠΓΔΜ στα σύνορά της) δεν προχώρησε σε άλλες κινήσεις μέχρι το τέλος της σύγκρουσης. Κατάφερε να εμποδίσει την Ελλάδα να στείλει δυνάμεις τέτοιες που να επιχειρήσουν απροβλημάτιστα και ανώδυνα. Αποτελεί σήμερα τον κυριότερο σύμμαχο της Αλβανίας. Τα επόμενα χρόνια οι Τούρκοι μετέφεραν 2 ταξιαρχίες, μια καταδρομών και μια μηχανοκίνητη, ναυτικό και αεροπορία σε Αλβανικές βάσεις ενώ ανέλαβαν τον εξοπλισμό και την εκπαίδευση των ΑΕΔ. Η Τουρκία δεν έχει αναγνωρίσει την ένωση της ΒΗ – παρόλο που την έχει αναγνωρίσει η ίδια Αλβανία – και δεν έχει καμία διπλωματική, εμπορική ή άλλη σχέση με την Ελλάδα.
• Γερμανία – Η ηγέτιδα δύναμη της ΕΕ δεν έκανε ενέργειες τέτοιες που να δικαιολογούν το ρόλο της. Παρέμεινε θεατής ενώ μετά την σύγκρουση βοήθησε οικονομικά τις δύο χώρες, ειδικά την περιοχή της ΒΗ με επενδύσεις, και κατασκεύασε και λειτουργεί μεγάλη εταιρία γεώτρησης και παροχής φυσικού αερίου
• Γαλλία – Η Γαλλία ανέλαβε άμεσα ενεργό διπλωματικό ρόλο τόσο κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης όσο και μετά κατά την διάρκεια ειρήνευσης. Χρηματοδότησε μεγάλα έργα στην ΒΗ. Η Ελλάδα προχώρησε σε αγορά στρατιωτικού υλικού (μαχητικά) το 2017-8 αξίας 1,5 δις
• Λοιπές χώρες - Απειλές που έκανε η Τουρκία κατά της Ελλάδας κατά την διάρκεια της σύγκρουσης βρήκαν αντίλογο από τις δυνάμεις της Σερβίας που κινητοποιήθηκαν προς το Κόσοβο, και σιωπηρά αλλά με εκτέλεση ασκήσεων απάντησαν οι Αίγυπτος και το Ισραήλ. Οι Τουρκικές κινήσεις δίπλα στην Ιταλία, το Μαυροβούνιο και στην Σερβία οδήγησαν τις χώρες αυτές σε νέες συμφωνίες με την Ελλάδα κοινής άμυνας. Την Ένωση δεν έχει ακόμα αναγνωρίσει η Τουρκία. Η ΠΓΔΜ ,αν και μπλόκαρε τους Τούρκους εθελοντές ρεαλιστικά, ζώντας στο κέντρο τριών χωρών που επιθυμούσαν την διάλυσή της, δεν προχώρησε σε κάποια συνθήκη επίσημα. Ανεπίσημα κατάφερε να κρατήσει την ανεξαρτησία της. Το Κόσοβο δεν προχώρησε ούτε αυτό σε κάποια συνθήκη και διατήρησε και αυτό την ανεξαρτησία του χωρίς να προχωρήσει σε ένωση με την Αλβανία.

Νατοϊκή Αντίδραση στο Αιγαίο

Όπως αναφέρθηκε το ΝΑΤΟ με την ηγεσία των ΗΠΑ κάλυψε το Αιγαίο αποκόπτοντας οποιαδήποτε επαφή Ελλάδας και Τουρκίας. Κρίσιμη και όχι απαρατήρητη ήταν η μεταφορά με μεταγωγικά της 173ης Ταξιαρχίας Αλεξιπτωτιστών των ΗΠΑ, από την βάση τους στην Ιταλία στην Κύπρο τον Δεκαπενταύγουστο, σε πανηγυρικό τοπικό κλίμα αλλάζοντας την ψυχολογία των Κύπριων εναντίων τους.



Εικόνα - Η 173η Α/Φ Ταξιαρχία των ΗΠΑ αποβιβάζεται στην Πάφο.

Αντιμαχόμενοι
Οι Αλβανικές Ένοπλες Δυνάμεις (ΑΕΔ) εν καιρώ ειρήνης έχουν 3 τάγματα Πεζικού σε μια Ταξιαρχία Ταχείας Αντίδρασης στην οποία υπάγεται ακόμα ένα Τάγμα ΕΔ με ικανότητες αεροκίνησης και ένα Τάγμα Ειδικών Επιχειρήσεων. Οι Αλβανοί μέσα στον Ιούλιο προχώρησαν σε επιστράτευση μετατρέποντας τα 3 ΤΠ και το ΤΕΔ σε ελαφρές ταξιαρχίες. Στο Τάγμα ΕΕ προστέθηκε ο λόχος ΕΕ του ναυτικού. Χωρίς βαρέα όπλα, τεθωρακισμένα, ναυτικό ή αεροπορία, οι δυνατότητες των Αλβανών ήταν περιορισμένες, αλλά οι μονάδες είχαν μεγάλη εμπειρία ακριβώς στον αγώνα που κλήθηκαν για να αντιμετωπίσουν. Τις δυνάμεις ενίσχυσαν εθελοντές από το Κόσοβο δυνάμεως αρκετών λόχων.



Εικόνα - Αλβανικές Ομάδες Ειδικών Επιχειρήσεων στην τελετή βράβευσης απο τον Πρωθυπουργό.

Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις για την ΒΗ βασίστηκαν στο εφεδρικό Α’ ΣΣ της περιοχής της Ηπείρου και σε δύο μόνο ταξιαρχίες της 1ης Στρατιάς, την 71η Α/Φ και την 33η Μ/Κ. Η Αεροπορία Στρατού υποστήριζε την κίνηση ΕΔ στα νησιά και σε χώρους αναμονής αφήνοντας την 71η Α/Φ Ταξιαρχία χωρίς μέσο κίνησης. Από την Μακεδονία κλήθηκαν οι Α’ΕΑΝ, εφεδρικό Πεζικό των απλών 8 και 9 Ταξιαρχιών και τέσσερις εφεδρικοί λόχοι Καταδρομών. Εκτός των 71 και 33 που είχαν κάποιο ποσοστό επαγγελματιών και κληρωτών οι άλλες μονάδες, η διοικητική μέριμνα και η υποστήριξη θα γινόταν κυρίως από εφέδρους. Πυροβολικό και λοιπά μέσα δόθηκαν από την Στρατιά. Τα μέσα στο σύνολο ήταν παλαιά αναγκάζοντας την ημιεπαγγελματική 71η που είχε το καλύτερο υλικό και ρόλο ΔΤΑ τον καιρό της ειρήνης να αναλάβει ρόλο στρατηγικής εφεδρείας. Από τα χαρτιά εμφανίστηκε και η ΙΙΙ ΜΠ, ένας εφεδρικός σχηματισμός που ενεργοποιήθηκε με προσωπικό από τις σχολές αξιωματικών της Θεσσαλονίκης με ρόλο την επιχειρησιακή παρακολούθηση, ενώ το ΑΣΣ με πλήρωση εκ αποστράτων, θα αναλάμβανε την εποπτεία. Η δύναμη κάκιστη στο σύνολο αλλά δεν υπήρχε τίποτα άλλο διαθέσιμο. Το ΠΝ έστειλε τις μια παλιά εφεδρική Φ/Γ τύπου S και δύο αρχαίες πυραυλακάτους. Η αεροπορία μάζεψε στην τάχιστα ενεργοποιημένη αεροπορική βάση της Μίκρας μια χούφτα F-4PI και Α-7, ότι μπορούσε να διαθέσει το ΑΤΑ. Η διακλαδική διοίκηση δόθηκε στον Αντιπτέραρχο Π.Λ εξ αποστρατείας.


Εικόνα - Ελληνικό F-4E βομβαρδίζει μονάδες Διοικητικής Μέριμνας στα αρχικά στάδια εισβολής.


Στρατιωτική Ανάλυση
Οι Αλβανικές Ένοπλες Δυνάμεις έδειξαν ότι ήταν σε άριστο πεδίο στο είδος αγώνα που είχαν ασκηθεί και πολεμήσει στο Ιράκ. Με χρήση ελιγμών τακτικών ελαφρών μονάδων όχι μόνο κατόρθωσαν να καταλάβουν την ΒΗ μέσα στο απόγευμα της πρώτης ημέρας αλλά και να καθυστερήσουν όπου ήταν εφικτό τις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Η χρήση τεχνολογιών από τις ενεργές δυνάμεις αντιαρματικών, ασυρμάτων και κυρίως τυφεκίων ελεύθερης σκόπευσης ήταν αριστοτεχνική προκαλώντας το σύνολο των απωλειών του αντιπάλου. Οι Αλβανοί δεν έκαναν χρήση αρμάτων μάχης, πλοίων ή πυροβολικού. Έγινε χρήση τεθωρακισμένων ερπυστριοφόρων και τροχοφόρων τα οποία και αποτέλεσαν γρήγορα στόχο και καταστράφηκαν μαζικά από έναν αντίπαλο που είχε εκπαιδευτεί αντιθέτως σε αγώνα ελιγμών τεθωρακισμένων δυνάμεων.

Οι εθελοντές, η αστυνομία και η πολιτοφυλακή έδρασαν ως μονάδες αναγνώρισης αρχικά και ύστερα εκδίκασης. Δεν είχαν καμία ελπίδα απέναντι σε εχθρικές δυνάμεις και μετά τις πρώτες συγκρούσεις προτίμησαν να δράσουν νύχτα ως τμήματα ενέδρας. Κάποιες τμήματα εξολοθρεύτηκαν πλήρως από ελληνικές δυνάμεις χωρίς να υπάρχει αναφορά για σύλληψη αιχμαλώτων.


Εικόνα - Κοσοβάροι σε επίδειξη δύναμης του 7ου ειδικού τμήματος. Χτυπήθηκαν απο Μ-110Α2 την ίδια νύχτα και όσοι επέζησαν εκτελέστηκαν απο ντόπιους.

Οι Ελληνικές Ένοπλες δυνάμεις έδρασαν στα Νατοϊκά πρότυπα. Άριστα οι επαγγελματικές τους δυνάμεις, μέτρια οι μονάδες κληρωτών και κάκιστα οι μονάδες με υψηλό ποσοστό εφέδρων. Οι τελευταίες υπέστησαν τις περισσότερες απώλειες. Υπήρχε σωστή χρήση αρμάτων μάχης και πυροβολικού στον αγώνα ελιγμών και άριστη χρήση αντιαρματικών όπως αναμενόταν. Εκτός της 71ης και της 1ης ΜΑΛ το πεζικό αντιμετώπισε προβλήματα ειδικά στα μέσα προστασίας. Οι εφεδρικές μονάδες με κατώτερο οπλισμό από τις αλβανικές έπρεπε να καλέσουν πυροβολικό (αρκετές φορές και από το ΠΝ) για να μην καταστραφούν. Τα μέσα ΜΧ δεν επαρκούσαν ούτε για τον καθαρισμό των κύριων οδών όπου σε περιπτώσεις έγινε σηματοδότηση ναρκοπεδίων με το χέρι. Τα μέσα διοίκησης και ελέγχου αποδείχθηκαν εντός των προσδοκιών χωρίς όμως να υπάρχει αντίπαλη προσπάθεια ηλεκτρονικού πολέμου. Στον τομέα αυτόν τα Ελληνικά τμήματα κατάφεραν να παρεμβάλουν τα Αλβανικά μέσα παλαιότερης γενιάς αλλά όχι αυτά των μονάδων ειδικών επιχειρήσεων.. Η γενική και διακλαδική διοίκηση αποδείχθηκε αργή σε ενέργειες και υπάρχει μελέτη υιοθέτησης Αμερικανικού προτύπου Τοπικού Διακλαδικού Διοικητή.



Εικόνα - Αλβανική νάρκη. Το σύνολο αυτών προκάλεσε απώλειες που έφτασαν το 30% των διαθέσιμων οχημάτων των πρώτων κυμάτων επίθεσης.


Απώλειες σε προσωπικό και υλικά
Οι Βορειοηπειρώτες υπέστησαν σε πληθυσμό 50,000, απώλειες 3500 νεκρών και 4500 τραυματιών φτάνοντας το 16% του συνόλου. Οι νεκροί βοήθησαν στην ενσωμάτωση της ΒΗ στην Ελλάδα μετά την έκθεση αυτών στα ΜΜΕ. Η ΒΗ κήρυξε Ημέρα Πένθους την 8η Αυγούστου.

Οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις και Σώματα Ασφαλείας είχαν απώλειες ανα κλάδο:

• ΠΑ:: 1 μαχητικό F-4 από βλάβη κατέπεσε με δύο νεκρούς, 12 τραυματίες στην αεροπορική βάση Αράξου από έκρηξη πυρομαχικών κατά την μεταφορά.
• ΣΞ: 174 νεκροί και 1,541 τραυματίες. 18 άρματα μάχης, 120 τεθωρακισμένα και τροχοφόρα καταστράφηκαν παντελώς. Η πλειοψηφία των νεκρών ήταν έφεδροι με τραύματα από βολίδες στον θώρακα
• ΕΑ/ΛΣ: 4 νεκροί και 8 τραυματίες

Οι Αλβανικές Ένοπλες Δυνάμεις και Σώματα Ασφαλείας είχαν απώλειες 2,469 νεκρών και 1,436 τραυματιών η πλειοψηφία από μονάδες της αστυνομίας και πολιτοφυλακών. Άλλοι 145 πολίτες βρήκαν τον θάνατο ενώ τραυματίστηκαν 349. Οι υψηλές απώλειες και ο μικρός αριθμός τραυματιών οφείλεται στην κάκιστη υγειονομική περίθαλψη του Αλβανικού Κράτους. Το σύνολο σχεδόν του τεθωρακισμένου και μη υλικού καταστράφηκε είτε στις συγκρούσεις με χερσαία τμήματα είτε από ενέργειες της ΠΑ και της ΑΣ.

Το γράμμα

Ο Συνταγματάρχης δείχνει το δρόμο καβάλα. Πίσω εμείς πεζοί. Το Σύνταγμα, δύο χιλιάδες άντρες και διακόσια ζωντανά.
Ανήκουμε στην 5η Μεραρχία. Η 5η είναι η δεύτερη εφεδρική του τακτικού Στρατού και όλοι είχαμε τελειώσει το στρατιωτικό χρόνια πριν. Είχα μάθει με το γκρά. Με κάλεσαν 2 φορές με τον χωροφύλακα στο σπίτι. Κατέβηκα απο το χωριό στη Τρίπολη και έριξα με το νέο ντουφέκι. Μάνλιχερ το λένε και κάτι άλλο πιο δύσκολο για την γλώσσα μας. Είναι ότι καλύτερο στο στρατό έχουμε εκτός του Πεδινού. Εκεί έχουν το 75ρι ταχυβόλο του Γαλλικού, σε μουλάρια δεμένο και το κουβαλάνε μαζί τους. Είναι θανατηφόρο. Με το Πεδινό δουλεύουμε μαζί. Καβαλάμε τις κορυφές, το 75ρι βαράει απο πάνω μας και μεις τρέχουμε. Έτσι φτάσαμε ως εδώ, νικητές.

Έχω δύο πληγές. Για τη πρώτη ντρέπομαι. Έπεσα στην μάχη στο Σαραντάπορο και χτύπησα το κεφάλι μου. Φταίνε τα άρβυλα. Είμαι φτωχός όπως όλοι. Στο χωριό όσοι είχαμε καλά τσαρούχια - εγώ πήρα στο γάμο μου πρώτη φορά δικά μου - τα φυλάγαμε για το πανηγύρι τον Δεκαπενταύγουστο και για δουλειές στην Τρίπολη. Πάμε στα χωράφια ξυπόλητοι. Στο στρατιωτικό μας είχαν δώσει μπότες. Τις φορέσαμε τρεις φορές σε παρέλαση και αγήματα και δεν τις ξαναείδαμε. Οι μπότες πήγανε στις ενεργές μεραρχίες. Οι έφεδροι φοράνε άρβυλα. Είναι παπούτσια απο δέρμα βοδιού, ψηλά στον αστράγαλο και δένουν με κορδόνια. Δεν είχα ξαναφορέσει κάτι τέτοιο. Δεν πρόλαβα να τα μάθω. Στο πέσιμο χτύπησα σε πέτρα. Λιποθύμησα και όταν ξύπνησα, στο κεφάλι μου στο πλάι είχε πεταχτεί κάτι μεγάλο σαν καρύδι. Ο γιατρός το χαράκωσε και το αίμα έτρεχε νερό. Δύο μέρες μετά το κεφάλι χώρεσε ξανά στο πιλίκιο αλλά πονάει όταν κάνει κρύο και όταν τρέχουμε με τις λόγχες. Η άλλο πληγή είναι στην γάμπα. Μια οβίδα μας χτύπησε έξω απο τα Γιαννιτσά. Κάναμε έφοδο και ένοιωσα ένα κάψιμο. Μόλις σταθήκαμε να πάρουν ανάσα τα πλεμόνια μας, μετά τις θέσεις του Τούρκου, είδα το πόδι. Το 'ράψα μόνος μου. Ο γιατρός δούλευε τους βαριά χτυπημένους και ντράπηκα να μπω στο γιατρείο για ένα κόψιμο. Ο γιατρός μας είναι σπουδαίος. Μορφωμένος στην Τζένοβα μου είπε. Έχει ιατρείο στην Αθήνα και λένε οτι είναι πολύ πλούσιος. Εκείνη την μέρα που τον είδα να δουλεύει στο κρέας μας πάνω, προτίμησα τα χωράφια μου.

23 Οκτώβρη. Υποχωρούμε πρώτη φορά. Έχουν φτάσει δυνάμεις απο βόρεια. Δεν ξέρουν τί κάνουν οι σύμαχοι οι Σέρβοι αλλά οι Τούρκοι έφτασαν πολλοί και ορεξάτοι για μάχη. Όλη μέρα πολεμούσαμε υπερασπιζόμενοι κάποια στενά τα οποία περάσαμε πριν πέντε μέρες όταν ανεβαίναμε. Λένε οτι οι πρόγονοί μας έχουν πολεμήσει εδώ πολλές φορές. Θα ένοιωθαν το ίδιο άσχημα με μας. Δεν είναι μέρος εδώ για πόλεμο. Κρατήσαμε ενάντια σε πολλαπλές δυνάμεις. Η Μεραρχία σταμάτησε για το βράδυ όταν υποχώρησαν και στρώσαμε για ύπνο. Το Σύνταγμα τέπιασε θέσεις κοντά στο χωριό Ροδώνας δυτικά του Αμύνταιου και νότια ακριβώς των στενών.

Νόμιζα οτι στο χωριό κάνει κρύο. Γελάστηκα. Η Μακεδονία έχει άλλο καιρό βαρύ και υγρό. Περνάει τα κόκκαλα. Κρυώνουμε όλοι. Έχουμε μάλλινες χλαίνες, πουκάμισο και παντελόνι και μέσα βρακί ολόσωμο και κάλτσες. Δεν κάνουν τίποτα. Παρακαλάμε στα χωριά για πανιά να βάλουμε τα μέσα στα ρούχα αλλά δεν έχουν, είναι χειρότερα από μας. Μας δίνουν αυγά και χόρτα με χαρά. Με αυτά συμπληρώνουμε το συσσίτιο. Φασόλια, φακές, αρακάς, τραχανάς και παξιμάδια γεμίζουν τις κοιλιές μας. Ψάχνουμε για κρασί για το κρύο αλλά εδώ πίνουν τσίπουρο που ναι βαρύ και μας χτυπάει στο κεφάλι.

Ακούω το όνομά μου να με καλούν. Βλέπω έναν να μου κάνει νόημα. Φοράει σάκο στο πλάι. Ο ταχυδρόμος είναι - ίσα που φαίνεται τώρα που πέφτει ο ήλιος. Περίμενα βδομάδες να δω γράμμα. Κανείς δεν μπορεί να φανταστεί αν δεν είναι στο μέτωπο πώς είναι να περιμένεις νέα. Η αγωνία σε πνίγει. Τί έγινε η οικογένεια. Πως πάνε οι δουλειές. Τα ζώα, η ψαριά, η σοδιά. Το χωριό αντέχει τον πόλεμο. Οι γονείς των στρατιωτών τί λένε. Εμείς κινδυνεύουμε αυτούς σκεφτόμαστε. Μας κάνει καλό και μας κρατάει το νου μακρυά απο το θάνατο. Όλα έρχονται σε μερικές παραγράφους. Δεν ξέρουν όλοι να γράφουν ή να διαβάζουν. Ο δάσκαλος ή ο παππάς βοηθά. Ο λοχίας ή ο ανθυπολοχαγός το ίδιο. Δεν πήγα ποτέ σχολείο, δεν είχαμε στην επαρχεία όταν ήμουν μικρός. Όταν μας έφτιαξαν και ήρθε δάσκαλος γίναμε φίλοι και το βράδυ στο καφενέ μου έμαθε σιγά σιγά τα βασικά. Φτάνω στον ταχυδρόμο μόνος. Συνήθως παλεύω να περάσω μπροστά απο το κόσμο και ας μας φωνάζει με το όνομα. Η αγωνία μας κάνει παιδιά και σπρώχνουμε ο ένας τον άλλο.
Δεν τον έχω ξαναδεί αλλά μου θυμίζει κάτι το πρόσωπό του. Είναι άσπρος σαν το γάλα. Εμείς βρωμάμε. Τα χέρια του είναι άσπρα και αυτά. Μου μυρίζει περίεργα λιβάνι, θα ναι ψάλτης στην πολιτική ζωή. Τα άσπρα χέρια του ανοίγουν το σάκο και ψάχνουν. Φτύνω στις χούφτες μου και τις τρίβω στο παντελόνι να καθαρίσουν. Καλύτερα τώρα. Πιάνω το γράμμα και τον ευχαριστώ. Μου γελά λες και με ξέρει χρόνια και φεύγει. 
Πάω στη φωτιά και κάθομαι στο χώρο που έχω το σάκο μου. Σκίζω αργά το χαρτί, μαλακά. Το γράμμα μέσα έχει τα γράμματα του δάσκαλου. Τα ξέρω. 'Όμορφα και στρογγυλά. 

"Γιέ μου” ο πατέρας μου στέλνει το γράμμα "είμαστε καλά όλοι. Ο νους μας είναι μαζί σας. Το χωριό κάθε μέρα πάει στον Παπακώστα και ψέλνει για όλους. Οι γυναίκες σου φτιάχνουν πουκαμίσα και κάλτσες. Τα παιδιά παίζουν κάτω απο στο πλάτανο. Μπαμ μπαμ λένε, γελάνε και η πλαγιά γελάει μαζί τους. Εγώ τα ξέρω απο πρώτο χέρι και πικραίνομαι.” Ο πατέρας είχε πολεμήσει το 97. Είχε γυρίσει στη ντροπή και δεν μιλούσε ποτέ για το Κάμπο. "Ζήτησα να ρθω μαζί στον χωροφύλακα αλλά είμαι μεγάλος λέει. Τα μέλη μου είναι δυνατά, μου πε οτι δεν φτάνουν τα ντουφέκια. Τσακώθηκα μαζί του και δεν τον κερνώ όταν τον βλέπω. Να τρέχεις με το κεφάλι κάτω. Να προσέχεις τους σπαχήδες. Να βαράς ξανά αν δεν κατέχεις οτι τον τελείωσες. Τη λόγχη να τη σκουπίζεις, τρέχει το υγρό το υγρό πάνω στη κάννη και στα χέρια. Προσοχή στο καραούλι Αργύρη - το νου σου μην κοιμηθείς. Σε φιλώ εγκάρδια ο πατέρας σου"

Πολεμώ από την πρώτη μέρα. Τα ξέρω όσα λέει ο πατέρας και άλλα τόσα. Μου κάνει εντύπωση ότι με είπε με τ' όνομα μου. Είναι του πατέρα της μάνας μου, αυτός ήθελε του αδερφού του του Γιάννη που πέθανε απο χτικιό μικρός. Δεν της χάλασε χατίρι της μάνας, αλλά δεν με φώναζε ποτέ με το βαφτιστικό μου. Έβαλα το γράμμα στο φάκελο και τα έβαλα στο σάκο. Με φώναξαν στην σκηνή του λόχου - την μόνη σκηνή που έχουμε. Οι αξιωματικοί μέσα κοιτάνε χάρτες και καπνίζουν. Με στέλνουν στον επιλοχία πίσω στην πρώτη διμοιρία. Με έβαλε σκοπό στο δεύτερο γιατί ο Χαρίτος δεν μπορεί μου λέει. Δεν τον ρωτάω γιατί είμαι κοπιασμένος αλλά είναι του Αγίου Ιακώβου σήμερα και είναι η γιορτή του. Περνάω για την ανάγκη μου στο πλάι και γυρνάω πίσω μέσα από την τρίτη διμοιρία.Ένα παλικάρι κλαίει, και ο ανθυπολοχαγός τους του πιάνει το κεφάλι. Τί έγινε; Ο Ιάκωοβος ο Χαρίτος είναι. Έπεσε ο αδερφός του, τώρα το 'μαθε. Σκέφτομαι ότι ο ταχυδρόμος δεν έφερε σε όλους καλά νέα. Τα παιδιά κερνάνε τσίπουρο για την ψυχή του αδερφού. Δεν πίνω παρόλο το κρύο. Κάνω ένα τσιγάρο αλλά το κλάμα του Ιάκωβου με σπαράζει και φεύγω χωρίς πολλά πολλά. Πάω στη θέση μου και πέφτω. Ο ουρανός έχει συννεφιά. Δεν βλέπω φεγγάρι ή άστρα. Κοιμάμαι.
Το τράνταγμα με ξυπνά. Ο δεκανέας αλλαγής. "Σειρά σου - σήκω”. Παίρνω το ντουφέκι, τις σφαίρες, λίγο τυρί και παξιμάδι απο το μεσημέρι. Μια ντουζίνα άντρες πάμε μπροστά. Μαυρίλα. Δεν βλέπω καν τον δεκανέα που είναι πρώτος στη σειρά. Δεν κρατάμε λάμπα στις αλλαγές ούτε κάνουμε τσιγάρο. Μάθαμε απο την κακή στις αρχές. Αλλάζω το σκοπό. Το σαγόνι του τρέμει. Σκέφτομαι το τσίπουρο που αρνήθηκα. Περνάει ώρα. Παγώνω και κάθομαι κάτω. Είναι βρεγμένα αλλά η χλαίνη μου πιάνει τα πόδια. Χασμουριέμαι και τα μάτια μου πέφτουν. Προσπαθώ αλλά είμαι κοπιασμένος απο τη μάχη. Στο τέλος σφαλίζουν και με παίρνει ο ύπνος.

Αργύρη το νου σου! Ο πατέρας. Ξυπνάω ιδρωμένος. Δεν ξέρω πόση ώρα έχει περάσει. Σκοτάδι μαύρο παντού. Τα μέλη μου είναι ξύλο απο την παγωνιά, τα χνώτα μου άσπρα. Τρίβω τα χέρια μου και τα πόδια να ζεσταθώ. Το κεφάλι μου γυρίζει ξαφνικά πριν ο νους μου καταλάβει -κάτι άκουσα. Δεν ξέρω... Χόρτα στον αέρα; Λαγός; Τα μάτια μου πασχίζουν στο σκοτάδι. Ο νούς μου θα ναι ή το όνειρο και αφήνομαι.
Αργύρη το νου σου! Ξαναγυρνώ το κεφάλι. ο ύπνος μου έχει φύγει, έχω τρομάξει. Ακούω ξανά! Διπλώνω και περιμένω. Βλέπω τον πρώτον σκυφτό. Ψάχνει πάτημα όχι πέντε πήχεις μακρυά. Δίπλα του βλέπω και άλλους. Το ντουφέκι περνάει αργά μπροστά. Η ανάσα μου βγαίνει μέσα στην χλαίνη όπως έχω κουκουλωθεί, και μου ζεσταίνει το στήθος. Το δάχτυλο περνά στην σκανδάλη. Σχεδόν τον αγγίζω. Τραβάω την πρώτη με την κάννη ψηλά όπως είναι από πάνω μου. Οπλίζω και βαράω ξανά δίπλα και ξανά και ξανά στις σκιές. Αδειάζω και πετάγομαι πάνω φωνάζοντας με την λόγχη αλλά δεν βλέπω κανένα. Στο γόνατο πάλι ψάχνω για στόχους. Με ακούω να φωνάζω για συναγερμό όσο πιο δυνατά μπορώ. Η περίπολος φτάνει πρώτη και πέφτει δίπλα μου. Ο λόχος καταφτάνει σε λίγο.
Ο Λοχαγός μας διατάζει μπροστά και ρίχνει φωτοβολίδα με το πιστόλι. Η νύχτα φεύγει, μας βαράνε από παντού, όλη η γραμμή μπροστά παίρνει φωτιά. Το Πεδινό ρίχνει μετά απο λίγο και μεις τρέχουμε με τη σάλπιγγα όλο το τάγμα. Τους παίρνουμε κατόπι μέχρι που πέφτουν όλοι.
Το πρωί έρχεται - δεν έχουμε πολεμήσει ποτέ νύχτα ξανά και έχουν περάσει ώρες. Έχουμε φτάσει πολεμώντας στο διπλανό χωριό του Πεδινού. Έχουμε δύο πεθαμένους και εφτά χτυπημένους, ο ένας ουρλιάζει για την μάνα του. Το Ιππικό μας αλλάζει μαζί με άλλο τάγμα και γυρνάμε πίσω να φάμε και να πάρουμε τα πράματά μας. Περνάμε απο το καραούλι στον Ροδώνα. Είναι τρεις κάτω, ο ένας με κόκκινη ρίγα στο παντελόνι, μπότες ως στο γόνατο και επωμίδες. Προχωράμε μαζεύουμε και πάμε με το σύνταγμα βόρεια προς τα στενά. 

Στο δρόμο με φωνάζει ο λοχαγός να του πω. Του κρύβω οτι κοιμόμουν. Τις επόμενες μέρες μπλέκουμε σε μάχες. Είναι πολλοί αλλά τους έχουμε. Προχωράμε ξανά. Βλέπουμε μπροστά μιναρέδες, το πρώτο σύνταγμα φωνάζει: Μοναστήρι. Φτάσαμε στην πλατεία κουρασμένοι. Πενήντα χιλιόμετρα μαχών και κακουχιών. Η ημερομηνία είναι 2 Νοέμβρη. Τα νέα της Θεσσαλονίκης μας έχουν φτάσει στο δρόμο μαζί με άλλες δύο μεραρχίες για ενίσχυση, μαζί Κοζανίτες ελεύθερους πια, Κρήτες  και Λαρισαίους. Το κλίμα είναι γιορτινό. Οι καφενέδες είναι γεμάτοι. Μεγάλη πόλη και κέντρο για τους Οθωμανούς γεμάτη πρεσβείες και άμαξες. Καθόμαστε εκεί με τους άλλους και πίνουμε. Με φωνάζουν. Ο μέραρχος Υποστράτηγος Ματθαιόπουλος με έναν ανώτερο αξιωματικό που δεν ξέρω, μιλούν με τον λοχαγό απο καβάλα. Χαιρετώ και τους συστήνομαι. Οι ανώτεροι κατεβαίνουν. Ο στρατηγός μου λέει οτι βρήκαν χαρτιά στον αξιωματικό που χτύπησα. Είχε τις θέσεις μας όλες σε χάρτη. Είχε μια διλοχία μαζί, και έψαχνε τρόπο να την περάσει στις γραμμές μας, να μας πιάσει στον ύπνο και να χτυπήσει την επιμελητεία. Μέσα στην νύχτα θα μας έκαναν ταραχή μου λέει. Έσωσα το σύνταγμα μου και την 5η όλη. Συνεχίζει αλλά δεν τον ακούω. Δύο λόχοι. Εγώ κοιμόμουν. Αναρωτιέμαι γιατί ζω και σκέφτομαι τα παιδιά μου. Ο άλλος αξιωματικό δίπλα του μου μιλά. Έρχεται κοντά. Οι στρατιώτες έχουμε μέρες να πλυθούμε και ο Στρατηγός το ίδιο. Ο νεόφερτος μυρίζει άρωμα. Μου συστήνεται: Πρίγκηπας Αλέξανδρος. Νοιώθω τα πόδια μου πέτρες. Ανοίγει το σακάκι του, και βγάζει μια κορδέλα. Μου την περνά στο λαιμό και με κάνει λοχία. Με χαιρετούν εγκάρδια και φεύγουν. Γυρίζω πίσω μουδιασμένος. Οι άλλοι το έχουν μάθει απο τον Λοχαγό και με κερνούν μέχρι την νύχτα συνέχεια. Το βράδυ σε ένα παχνί σε 4 δωμάτια κοιμόμαστε όλοι του λόχου. Διακόσια άτομα ο ένας πάνω στον άλλο. Τουλάχιστον κάνει ζέστη. Κοιτάω το παράσημο και θυμάμαι το γράμμα. Ψάχνω και δεν το βρίσκω. Γυρνάω το σάκο μέσα έξω. Με κλοτσούν να κοιμηθώ και απο την ζάλη του ποτού υπακούω.

Το πρωί ψάχνω πάλι. Το γράμμα ρε παιδιά το είδε κανείς; Ποιο γράμμα; Το γράμμα που έφερε ο ταχυδρόμος. Αργύρη τρελάθηκες; Ποιος ταχυδρόμος; Τους κοιτάζω και τους λέω αυτός που ήρθε την μέρα που έμαθε και τα νέα ο Χαρίτος. Ο Χαρίτος τα έμαθε απο τον Λοχαγό μου λέει ένας, λέει ήταν μπροστά. 

Δεν γίνεται.Ο ταχυδρόμος, το γράμμα, "Προσοχή στο καραούλι Αργύρη - το νου σου μην κοιμηθείς”. Ρωτάω όλο το λόχο, ρωτάω το τάγμα. Με περνάνε για τρελό. Την επόμενη φεύγουμε δυτικά. Πάμε για την βόρεια ήπειρο με Μοναστηριώτες οδηγούς που μεγάλωσαν στην Μοσχόπολη. Στο δρόμο σκέφτομαι που θα είμαστε όλοι αν δεν ερχόταν ο ταχυδρόμος που μόνο εγώ είδα. Στο χώμα ή θα μας έτρωγαν τα σκυλιά.

Έχουμε πάρει το Δυρράχιο αρχαία πόλη Ρωμαίικη στις 30 Νοέμβρη. Η πόλη είναι γεμάτη έλληνες που μας φιλούν και η καρδιά μας γεμίζει. Γίνεται μεγάλο πανηγύρι, τα Γιάννενα, η Κορυτσά και το Αργυρόκαστρο έπεσαν απο πίσω με την κίνησή μας, χωρίς να ρίξουμε τουφεκιά. Οι Τούρκοι παραδώθηκαν στον Διάδοχο και η περιοχή θα περάσει όλη στην Ελλάδα. Έρχεται ταχυδρόμος και πάω μαζί με τους άλλους να δω. Μερικοί θυμούνται το γράμμα μου τον προηγούμενο μήνα με κοιτάνε και γελάνε. Με φωνάζουν, σπρώχνω να πάω μπροστά. Γράμμα. Μέσα λόγια πολλά, τα γράμματα του δάσκαλου τα λόγια της γυναίκας μου. Το βλέμμα μου βουρκώνει. Ο πατέρα σου, Αργύρη, μας έφυγε του Αγίου Ιακώβου στις 23 Οκτωβρίου. Την μέρα που έφτασε το πρώτο γράμμα απο τον ταχυδρόμο. Μου έρχεται πίσω το πρόσωπό του ταχυδρόμου, τα παστρικά χέρια του, η μυρωδιά απο το λιβάνι. Ταράζομαι. Τρέμω. Όλοι πίνουν γιατί ελευθερώσαμε όλη την Ήπειρο απ' άκρη σ' άκρη. Εγώ πίνω για άλλο λόγο. Καλό ταξίδι πατέρα.